با توجه به تولید سالانه ۳۰۰۰ تن طلا در معادن جهان و سهم یک‌درصدی ایران از این ذخایر، انتظار می‌رود تولید این فلز ارزشمند در کشور حدود ۳۰ تن در سال باشد.
ایران به دلیل قرار گرفتن بر کمربند کانی‌سازی طلا، ظرفیت بالایی برای افزایش تولید این ماده معدنی دارد. با این حال، با وجود برخورداری از حدود یک درصد از ذخایر جهانی طلا (معادل ۸۰۰ تن)، تولید سالانه آن در سال ۱۴۰۲ تنها به ۱۴ تن، یعنی حدود ۰.۴ درصد از تولید جهانی، رسیده است.
تولید طلای محتوا در ایران طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ رشدی ۱۶ برابری را تجربه کرده، اما این میزان در مقایسه با کشورهایی که شرایط زمین‌شناسی مشابهی دارند، همچنان کافی نیست.
مرکز پژوهش‌ها، مهم‌ترین موانع توسعه زنجیره تولید طلا در کشور را به شرح زیر اعلام کرده است:
۱. کانسنگ‌های طلادار به دو نوع اکسیدی و سولفیدی تقسیم می‌شوند. کانسنگ‌های سولفیدی به دلیل نفوذپذیری کمتر در فرآیند اسیدشویی، دشوارتر استخراج می‌شوند. برای حل این مشکل، یک مرحله اکسیداسیون پیش از فرآوری انجام می‌شود تا ساختارهای حاوی طلا تغییر کرده و امکان بازیابی بهتری فراهم شود.
افزایش ظرفیت تولید طلا نیازمند بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، سرمایه‌گذاری در فرآوری کانسنگ‌های سولفیدی و بهبود سیاست‌های استخراج و عرضه این فلز ارزشمند است.
ضرورت توسعه فناوری‌های نوین برای بهره‌برداری از کانسنگ سولفیدی طلا
با توجه به اینکه ذخایر کانسنگ سولفیدی طلا در کشور بیش از ذخایر اکسیدی است و معادن طی سال‌های اخیر بیشتر از منابع اکسیدی استخراج کرده‌اند، این ذخایر رو به کاهش است. در نتیجه، بهره‌برداری از کانسنگ سولفیدی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
برای فرآوری این نوع کانسنگ، شرکت‌های معدنی از دو روش اصلی استفاده می‌کنند: اکسیداسیون تحت فشار و اکسیداسیون بیولوژیکی با استفاده از باکتری‌ها. با این حال، این روش‌ها علاوه بر افزایش زمان فرآوری، بخشی از طلای محتوا را به سد باطله منتقل کرده و بازیابی کمتری نسبت به فرآوری کانسنگ اکسیدی دارند. بنابراین، ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری متناسب با ویژگی‌های کانسنگ سولفیدی ضروری است.
موانع توسعه استخراج و فرآوری طلا در ایران
۱. محدودیت‌های زیست‌محیطی و عدم گسترش فعالیت‌های اکتشافی
یکی از عوامل عقب‌ماندگی ایران نسبت به سایر کشورها در استخراج طلا، مخالفت برخی نهادها مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع طبیعی و جنگل‌داری با پروژه‌های جدید اکتشافی است.
در گذشته، جیوه به‌عنوان ماده اصلی برای استخراج طلا استفاده می‌شد، اما به دلیل سمیت بالا، جای خود را به سیانور داد که بازدهی بالاتری دارد. همین موضوع باعث شده که صنایع بالادستی طلا به ایجاد آلودگی زیست‌محیطی متهم شوند.
۲. ملاحظات زیست‌محیطی در فرآوری طلا
یکی از چالش‌های اصلی، حضور سیانید، تیوسیانید و ترکیبات پیچیده فلزی سیانید در پساب‌های معدنی است که می‌تواند به منابع آب‌های زیرزمینی نفوذ کند. به همین دلیل، سازمان‌های زیست‌محیطی در مرحله فرآوری، با صدور مجوزهای جدید اکتشاف طلا مخالفت می‌کنند.
با این حال، امروزه فناوری‌های متعددی برای خنثی‌سازی و سیانیدزدایی پساب‌ها توسعه یافته‌اند که می‌توانند از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری کنند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- خنثی‌سازی با زاج سبز
- اکسیداسیون با اوزون یا انواع پراکسیدها
- خنثی‌سازی با پرمنگنات یا کلر در محیط قلیایی
- تزریق گاز SO₂ و کاهش طبیعی آلاینده‌ها
- استفاده از تبادل یونی و اکسیداسیون باکتریایی
راهکار پیشنهادی
برای توسعه پایدار صنعت طلا در کشور، ضروری است که ضمن افزایش بهره‌وری فرآوری کانسنگ سولفیدی، از فناوری‌های نوین جهت کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی استفاده شود. همچنین، با تعامل سازنده میان نهادهای معدنی و محیط‌زیستی، می‌توان راهکارهای مناسبی برای تداوم فعالیت‌های اکتشافی و افزایش تولید طلا ارائه داد.
نظرات کاربران