جشنواره استانی موسیقی «عبدالقادر مراغی» با هدف گرامیداشت میراث این هنرمند برجسته تاریخ موسیقی ایران، در زادگاه وی، شهر مراغه، آغاز شد.
هادی راستگار، دبیر اجرایی این جشنواره، روز یکشنبه در مراسم افتتاحیه در گفتگو با پایگاه خبری هامپوئیل اعلام کرد که این رویداد فرهنگی به مدت سه روز در سالن عبدالقادر مراغی برگزار خواهد شد.
وی با اشاره به انتشار فراخوان جشنواره در چهار بخش موسیقی آذربایجانی، ایرانی، کلاسیک و پاپ، گفت: طبق قوانین جشنواره، بخش‌هایی که تعداد شرکت‌کنندگان آنها به حد نصاب پنج نفر نرسید، حذف شدند.
راستگار افزود که به دلیل تعداد کم شرکت‌کنندگان، بخش‌های کلاسیک و پاپ از جشنواره کنار گذاشته شدند. اما در بخش موسیقی آذربایجانی، ۱۵ اثر منتخب برای اجرا تا ظهر روز دوشنبه برنامه‌ریزی شده‌اند و در پایان جشنواره، سه گروه برتر به‌عنوان برگزیدگان نهایی معرفی خواهند شد.
در نخستین روز از جشنواره موسیقی «عبدالقادر مراغی»، گروه‌های برگزیده موسیقی آذربایجانی در نوبت صبح آثار خود را به اجرا گذاشتند. این گروه‌ها شامل «اغور»، «ابراهیمی»، «خزر»، «سارنج»، «موغام گروهی» و «تانیش» بودند.
هادی راستگار، دبیر اجرایی جشنواره، اعلام کرد که در نوبت عصر امروز، یکشنبه، گروه‌های «یاغیش»، «ارکستر چنگ»، «ائلشن»، «الکا»، «شارکی» و «بوتا» به صحنه خواهند رفت.
وی افزود که در نوبت صبح فردا، دوشنبه، گروه‌های «اولدوز»، «قاره‌داغ عاشیقلاری» و «تبریز ریتم گروهی» اجراهای خود را ارائه خواهند داد. همچنین از بعدازظهر دوشنبه، گروه‌های «رودکی»، «بیوک آقای مراغی»، «غمزه»، «سمر» و «ارغوان» در بخش موسیقی ایرانی آثار خود را در سالن عبدالقادر مراغی به نمایش می‌گذارند.
به گفته راستگار، برخی از آثار این جشنواره برای اولین بار اجرا می‌شوند و تعدادی دیگر از آثار فاخر و ماندگار بزرگان موسیقی هستند. وی تأکید کرد که آثار اختصاصی امتیاز ویژه‌ای خواهند داشت.
دبیر اجرایی جشنواره همچنین اعلام کرد که در مراسم اختتامیه این رویداد سه‌روزه، گروه‌های برتر در بخش‌های موسیقی آذربایجانی و ایرانی معرفی خواهند شد.
عبدالقادر مراغی را می‌توان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ موسیقی دانست. او آخرین موسیقی‌دان و نوازنده چیره‌دست تاریخ جهان اسلام است که طبق شواهد تاریخی، بنیان‌گذار موسیقی در این حوزه فرهنگی، نخستین ردیف‌نویس موسیقی ایرانی، آخرین نظریه‌پرداز موسیقی کلاسیک ایرانی و به عنوان معلم ثالث در موسیقی مشرق زمین پس از فارابی و ابن‌سینا شناخته می‌شود.
موسیقی فاخر ایران در دوره‌ای از قرن هفتم تا نهم هجری، در خلال تحولات ناشی از حملات مغول‌ها، پایه‌ریزی شد. در این دوره، صفی‌الدین ارموی و عبدالقادر مراغی به عنوان دو نابغه هنری ایرانی ظهور کردند و آثار و نظریاتشان تأثیری بی‌بدیل بر موسیقی ایرانی و شرقی گذاشت.
جایگاه فرامرزی عبدالقادر مراغی به حدی برجسته است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران با همکاری بنیاد یونس امره ترکیه، سال‌ها پیش آیین بزرگداشتی برای این موسیقی‌دان برجسته برگزار کردند. در این مراسم، جمعی از چهره‌های ادبی و فرهنگی ایران و ترکیه به پاس خدمات علمی و هنری او گرد هم آمدند.
عبدالقادر مراغی که از مشاهیر ایرانی ثبت‌شده در یونسکو در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی است، پسر غیبی حافظ مراغی بود و در سال ۷۶۸ هجری شمسی در شهر مراغه، یکی از شهرهای قدیمی، آباد و پراهمیت آذربایجان شرقی، دیده به جهان گشود. آثار و اندیشه‌های او همچنان الهام‌بخش پژوهشگران و موسیقی‌دانان در سراسر جهان است.
عبدالقادر مراغی در دوران کودکی به مکتب رفت و در همان ایام، حافظ قرآن شد. او موسیقی را از پدرش که فردی اهل ادب و هنر بود، آموخت و در دوران نوجوانی به سطحی از توانمندی دست یافت که توانست با استادان برجسته زمان خود، از جمله رضوان شاه، موسیقی‌دان بزرگ، به رقابت بپردازد.
از جمله مهم‌ترین آثار به یادگار مانده از این موسیقی‌دان برجسته، مقاصدالالحان و جامع‌الالحان هستند. در کتاب جامع‌الالحان، عبدالقادر مراغی با دقت بسیار به آراء و افکار موسیقی‌دانان بزرگ چون جوهری و فارابی پرداخته و همچنین به لزوم استفاده از حساب هندسه در موسیقی، نقش موسیقی در خدمت قرآن و ارتباط آن با علم پزشکی اشاره کرده است. این موارد نشانگر هنر و دانش بی‌نظیر او در به‌کارگیری موسیقی در خدمت به ادیان الهی و علم است.
سلطان احمد جلایر، چهارمین فرمانروای سلسله جلایریان در عراق و آذربایجان، که خود پادشاهی شعرشناس و موسیقی‌دوست بود، عبدالقادر مراغی را مفتخر به القابی چون سلطان الحفاظ، ذوفنون عصر و فیلسوف جهان کرد. او هنرهای عبدالقادر مراغی را شامل حفظ کلام‌الله، حسن خط و علم موسیقی برشمرد و از مهارت ویژه او در نوازندگی، به ویژه در نواختن عود و تکمیل آلات موسیقی ذوات‌النّفخ تمجید کرد.
هنری جرج فارمر، موسیقی‌دان معاصر، عبدالقادر مراغی را اعجوبه‌ای در تاریخ موسیقی دانسته و او را یکی از مفاخر هنر ایران در نیمه هشتم و نهم هجری معرفی کرده است. فارمر معتقد است که پس از عبدالقادر مراغی، اطلاعات دقیق و قابل اطمینانی درباره موسیقی کلاسیک ایران پیدا نمی‌شود و او را آخرین نظریه‌پرداز مهم این حوزه می‌داند.
شخصیت هنری عبدالقادر مراغی ترکیبی از موسیقی، شعر، خط و نقاشی بود؛ نمونه‌ای از تربیت‌های فرهنگی و هنری قدیم. فارمر می‌گوید که عبدالقادر مراغی در موسیقی پیرو صفی‌الدین ارموی، استاد بزرگ موسیقی قرن هفتم هجری، بود. او در نواختن عود (بربط) چیره‌دست و در ساخت تصنیف‌ها استاد بود، که نشان از عمق هنر و مهارت‌های بی‌نظیر او در عرصه موسیقی دارد.
با توجه به آثار به جا مانده از عبدالقادر مراغی، می‌توان نتیجه گرفت که او علاوه بر تسلط بر علوم متداول زمان خود، در زمینه‌های مختلف هنری نیز مهارت‌های بی‌نظیری داشت. عبدالقادر که اصالتاً اهل مراغه در آذربایجان بود و به زبان ترکی تسلط داشت، آثار علمی و هنری خود را به زبان فارسی نوشت و بدین ترتیب خدمات فراوانی به زبان و ادب فارسی ارائه داد.
این موسیقی‌دان برجسته علاوه بر مهارت در خوشنویسی، نقاشی و نوازندگی عود، در سرودن شعر نیز توانمندی‌های قابل توجهی داشت. نمونه‌هایی از اشعار فارسی و ترکی او در کتاب‌هایی مانند مقاصدالالحان و دیگر آثارش دیده می‌شود که در آنها از تخلص «عبدالقادر» استفاده کرده است.
عبدالقادر مراغی بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان و موسیقی‌پژوهان تاریخ هنر ایران به شمار می‌رود. همان‌طور که دولتشاه سمرقندی در توصیف او آورده است، مراغی یکی از چهار هنرمند برجسته در دربار شاهرخ، پسر و جانشین تیمور لنگ، بوده که در زمان خود در عرصه هنر نظیری نداشت.
تسلط عبدالقادر بر نوازندگی بربت (عود) مورد تحسین بسیاری از موسیقی‌دانان قرار گرفت. اگرچه بسیاری از آهنگ‌های او به طور کامل به دست ما نرسیده است، اما برخی از این آثار هنوز توسط موسیقی‌دانان معاصر اجرا می‌شود. تصنیف‌های او که همراه با ضروب و نقرات در کتاب نزهةالأرواح من تطریب الأشباح یعقوب و رساله منظوم و منثور امیرخان ثبت شده‌اند، گواهی بر عمق دانش و مهارت او در موسیقی است.
از دیگر نشانه‌های تأثیرگذاری عبدالقادر مراغی، استفاده از آثار او در موسیقی معاصر است. تم موسیقی سریال امام علی (ع)، یکی از نمونه‌های بارز این تأثیرگذاری است که بر اساس آثار عبدالقادر ساخته شد. فرهاد فخرالدینی، آهنگساز این مجموعه، در مصاحبه‌ای بیان کرده است که پس از تلاش‌های بی‌وقفه در ایران، ترکیه و اروپا برای استنباط یکی از آثار موسیقی عبدالقادر، سرانجام توانسته است آن را به طور کامل اجرا کند. این موفقیت تأکیدی است بر اهمیت و اثرگذاری بی‌پایان آثار عبدالقادر مراغی در دنیای موسیقی ایرانی.
نظرات کاربران