خواجه نصیرالدین طوسی، با بنیان‌گذاری رصدخانهٔ مراغه، یکی از اقدامات چشم‌گیر در طی دوره‌ی خود را انجام داد که به‌واسطهٔ برخورداری از حمایت مغولان به انجام رسید. این دانشمند سعی کرد تا از طریق ارتباطات موثر با مغولان، آن‌ها را از فعالیت‌ها و تخریب‌های بیشتری که به ایران و جهان اسلام تحمیل می‌شد، منع کند.
علی‌اکبر عباسی، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشگاه اصفهان، به مناسبت روز مهندسی که به نام خواجه نصیرالدین طوسی معروف است، این مسئله را برجسته کرده است. او افزوده است که خواجه نصیرالدین طوسی اکثر عمر خود را در قرن هفتم هجری قمری، زمانی که مغولان به قدرت رسیده بودند، سپری کرد. او در سال ۶۵۳ هجری قمری درگذشت و اکثر زندگی‌اش را در طول این دوره و دوران کم‌وبیش سالانهٔ قرن ششم گذراند. این دوره، زمانی بسیار مهم برای جهان اسلام و ایران بود که با حملات مغولان، ناامنی و سرنوشت‌سازی اقتصادی را تجربه کردند و همچنین تحولات دینی و مذهبی نیز رخ داد.
در حوزهٔ علمی، خواجه نصیرالدین طوسی در ریاضیات، مخصوصاً هندسه و مثلثات، و همچنین در فلسفه و نجوم بسیار برجسته بود. وی در زمینهٔ سیاست نیز فعالیت داشت و به‌عنوان یکی از مشاوران حکومت مغولان ایفای نقش می‌کرد. از جنبهٔ سیاسی، وی به‌خصوص به دلیل نقش در فتح بغداد، مرکز اسلامی مهمی، که پایتخت خلافت عباسیان بود، اهمیت داشت.
این محقق در روز مهندسی، پنجم اسفند، بیان کرد که در تخصص‌های کسب شده توسط خواجه نصرالدین طوسی، ریاضی و نجوم به مهندسی نزدیک‌ترین موضوعات هستند. او اشاره کرد که در این دو حوزه، دستاوردهای بزرگی حاصل شده است و بایستی به مفاهیم واقعی علمی در این زمینه‌ها توجه شود، نه به پیشگویی‌ها یا باورهای غیرعلمی.
همچنین، این تاریخ‌نگار افزود که خواجه نصیرالدین طوسی کتاب “تذکرة الهیئه” را در حوزه نجوم نگاشته است که به معنای واقعی نجوم و شامل دائرة‌المعارفی در این زمینه است. او در این کتاب به نقد طرح‌های نجومی یونانیان، به‌ویژه بطلمیوس، پرداخته و نظریه «جفت طوسی» را ارائه داده است.
این پژوهشگر بیان کرد که نقدهای خواجه نصیرالدین به بطلمیوس از نقدهای دیگران چون ابن‌سینا یا ابن‌هیثم اساسی‌تر بوده و برخی صاحب‌نظران این نظرات را با نظریه‌های پیش‌کوپرنیکی مرتبط می‌دانند. او همچنین تأکید کرد که در علم نجوم، خواجه نصیر بیشترین تأثیر را داشته است و این موفقیت در کتاب “تذکرة الهیئه” قابل مشاهده است.
یک عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان نیز به خلاقیت و ابتکار خواجه نصیرالدین در ریاضیات و مخصوصاً در شاخه مثلثات اشاره کرد و کتاب “شکل القطاع” را به‌عنوان یکی از آثار مهم و برجسته او در این زمینه توصیف کرد.
وی همچنین به جایگاه و اهمیت خواجه نصیرالدین در کلام اسلامی و به‌خصوص در فرهنگ شیعی امامی اشاره کرد و اشاره کرد که علاوه بر فعالیت‌های علمی، وی یکی از مهم‌ترین دفاعیه‌ها در حمایت از شیعه امامیه را نیز نگاشته است.
نظرات کاربران