پایگاه خبری هامپوئیل به نقل از ایرنا، معبد باستانی مهر مراغه، یکی از ارزشمندترین یادگارهای تمدن ایران در دوران اشکانی و از کهنترین مراکز نیایش با قدمتی بیش از سههزار سال، پس از سالها انتظار وارد فرآیند ساماندهی، مرمت و اصلاحات فنی و سازهای شد.
این محوطه تاریخی کمنظیر که در سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۵۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده، مجموعهای منحصر بهفرد شامل گورستان، اصطبل، چلهخانه و معبد صخرهای است و در دل روستای بزرگ «ورجوی» در هفت کیلومتری شهر مراغه قرار دارد.
معبد مهر مراغه از نخستین مکانهای سکونت و نیایش انسان پیش از میلاد به شمار میرود، اما به دلیل فقدان کاوشهای علمی گسترده، بخش زیادی از ظرفیتها و اسرار تاریخی آن هنوز کشف نشده است. کارشناسان معتقدند با انجام عملیات باستانشناسی، جزئیات تازهای از این معبد که یکی از کاملترین مراکز نیایشی ایران باستان محسوب میشود، آشکار خواهد شد.
این اثر تاریخی طی دوران مختلف، از جمله دوره ایلخانی که مراغه به عنوان پایتخت ایران شناخته میشد، دستخوش تغییراتی شده است؛ نشانههایی چون نقش آیات قرآنی و حجاریهای اسلامی بر سنگهای معبد، گواهی بر تداوم حیات معنوی و تغییر کاربری آن در طول تاریخ است.
با وجود اقداماتی محدود در سالهای گذشته، نبود اعتبارات کافی موجب شده بود ساماندهی این اثر با چالشهایی روبهرو شود؛ از جمله نبود حصار حفاظتی مناسب، آسیبهای ناشی از دسترسی آزاد و نفوذ آب باران به فضای داخلی معبد.
اکنون با آغاز برنامه جدید ساماندهی و مرمت، امید میرود این اثر ارزشمند در مسیر حفظ، احیا و بهرهبرداری اصولی قرار گیرد و جایگاه شایسته خود را در معرفی تاریخ و هویت فرهنگی ایرانزمین بازیابد.
معبد مهر مراغه به سایتموزه تبدیل میشود
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی آذربایجانشرقی در جریان بازدید از معبد تاریخی مهر مراغه، از آغاز روند ساماندهی و آمادهسازی این اثر ارزشمند برای تبدیلشدن به سایتموزه خبر داد.
احمد حمزهزاده با تأکید بر اهمیت ملی و منطقهای این میراث کمنظیر گفت: معبد مهر مراغه یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران و آذربایجان است و هرگونه غفلت در حفاظت و مرمت آن میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به این سازه بیهمتا وارد کند. بنابراین تلاش داریم ساماندهی آن در کوتاهترین زمان و در دو مرحله اجرایی شود.
وی مرحله نخست ساماندهی را شامل نصب سازه سبک حفاظتی بر روی معبد عنوان کرد و ادامه داد: هدف از اجرای این سازه، جلوگیری از نفوذ رطوبت و آسیبهای محیطی است و تاکنون حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. تلاش میکنیم این بخش از عملیات در هفتههای پیش رو تکمیل شود.
مدیرکل میراث فرهنگی استان همچنین از اجرای پلهگذاری چوبی در محوطه برای تسهیل تردد و بازدید گردشگران خبر داد و افزود: این اقدامات بخش مهمی از فاز نخست ساماندهی را تشکیل میدهند و پس از تکمیل آن، اجرای فاز دوم شامل تبدیل این محوطه تاریخی به سایتموزه در دستور کار قرار خواهد گرفت.
حمزهزاده ابراز امیدواری کرد با اجرای این طرحها، معبد مهر مراغه به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری تاریخی و فرهنگی شمالغرب کشور تبدیل شود.
حفاظت و تبدیل معبد مهر مراغه به سایتموزه شتاب میگیرد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی آذربایجانشرقی با اشاره به ارزش تاریخی و معماری کمنظیر معبد مهر مراغه گفت: این معبد زیرزمینی با نقوش اسلیمی و آیات قرآن بر دیوارههای خود، نمونهای برجسته از هنر حجاری ایران است که تقدس آن حتی طی دورههای اسلامی نیز حفظ شده است.
احمد حمزهزاده توضیح داد: طول نیایشگاه اصلی این مجموعه از ورودی تا محراب حدود ۳۸ متر است و در بخش چپ ورودی نیز فضایی کندهشده در دل صخره با طراحی مربعشکل قرار دارد که از لحاظ معماری و ساختار، جزو شاخصههای این معبد محسوب میشود.
وی با تأکید بر اهمیت ساماندهی تخصصی این اثر افزود: در مرحله دوم طرح ساماندهی، مجموعه با تکمیل حصارکشی و طراحی محوطه، در قالب یک سایتموزه بزرگ آماده خواهد شد تا بهعنوان یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری تاریخی ایران و آذربایجان میزبان بازدیدکنندگان داخلی و خارجی باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان اعلام کرد: مرحله اول ساماندهی تا پایان آذرماه تکمیل میشود و تلاش داریم با همراهی وزارتخانه، فرمانداری و نماینده مردم مراغه و عجبشیر در مجلس، هر دو مرحله ساماندهی و مرمت را تا پایان سال ۱۴۰۵ به بهرهبرداری برسانیم.
حمزهزاده با اشاره به ظرفیت بالای گردشگرپذیری این معبد تصریح کرد: اجرای همزمان دو فاز ساماندهی با هدف تسهیل دسترسی گردشگران و آمادهسازی فضا برای بازدید عمومی انجام میشود.
وی درباره اقدامات اجرایی در فاز نخست افزود: اصلاح زهکشی، ایجاد سازه محافظتی، اجرای پوششها و بهسازی ورودیها و مسیرهای دسترسی در حال انجام است. اعتبار این مرحله نیز از محل مصوبات سفر سال گذشته وزیر میراث فرهنگی به مراغه تأمین شده است.
آغاز احیای معبد مهر مراغه پس از ۱۴ سال رکود پروژه ساماندهی
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی مراغه اعلام کرد طرح ساماندهی معبد تاریخی مهر مراغه که بیش از ۱۴ سال متوقف مانده بود، پس از پیگیریهای مستمر دوباره فعال شده و با سرعت در حال اجراست.
جواد محرمپور گفت: با همراهی وزارت میراث فرهنگی، ادارهکل استان، فرمانداری و نماینده مردم مراغه در مجلس، عملیات ساماندهی این اثر ارزشمند چند ماهی است که آغاز شده و مراحل پایانی فاز نخست آن در حال اجراست.
وی مهمترین اقدام انجامشده در مرحله اول را ایجاد سازه فضایی سبک برای جلوگیری از نفوذ آبهای سطحی به داخل معبد عنوان کرد و افزود: «به دلیل وجود شکستگی و حفرههای متعدد در محوطه بالادست معبد، در سالهای گذشته بارشهای فصلی آسیبهای جدی به سازه وارد میکرد که اکنون با اجرای این پوشش محافظ، این مشکل رفع شده است.
محرمپور همچنین از اجرای پلهگذاری چوبی برای تسهیل رفتوآمد بازدیدکنندگان و جلوگیری از آسیب به بدنه معبد خبر داد و گفت: در گذشته ورود افراد به داخل معبد بدون هیچگونه کنترل و حفاظ انجام میشد که آسیبهایی را به دنبال داشت؛ اما با تکمیل فاز دوم ساماندهی این موضوع نیز مدیریت خواهد شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی مراغه تاکید کرد: معبد مهر یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی آذربایجان و کشور است و احیای آن نه تنها در حفظ میراث فرهنگی مؤثر خواهد بود، بلکه میتواند به توسعه گردشگری فرهنگی در مراغه نیز کمک شایانی کند.
در ادامه روند مرمت و ساماندهی معبد تاریخی مهر مراغه، رئیس اداره میراث فرهنگی این شهرستان اعلام کرد مرحله دوم طرح شامل پوشش کامل بنا و محوطهسازی پیرامون آن خواهد بود. به گفته وی، با تکمیل این مرحله، مجموعه در قالب یک سایتموزه استاندارد، آماده پذیرش گردشگران داخلی و خارجی میشود.
جواد محرمپور ضمن اشاره به جایگاه ویژه این اثر تاریخی، معبد مهر را یکی از جاذبههای کمنظیر و پرمخاطب برای گردشگران، پژوهشگران و تاریخنگاران معرفی کرد و افزود: «معماری صخرهای منحصربهفرد معبد و تزئینات داخلی آن، بهویژه کتیبههای قرآنی به خط ثلث، ارزش فرهنگی و مذهبی این مجموعه را دوچندان کرده و حفاظت از آن یکی از اولویتهای اصلی میراث فرهنگی مراغه است.»
وی با تشریح ویژگیهای معماری معبد مهر گفت: «بخشهایی از این اثر شامل چهار اتاق صخرهای با سقفهای گنبدی است و در بالای هر گنبد، نورگیری سنگی بهصورت مدور تراشیده شده که روشنایی فضای داخلی را تأمین میکند.»
محرمپور همچنین از وجود گورستانی تاریخی در مجاورت معبد خبر داد و اظهار کرد: «این گورستان که قدمت آن بر اساس سنگنوشتهها به قرن دهم هجری بازمیگردد، بر اهمیت باستانی این محوطه میافزاید و همچنان تنها گورستان فعال روستای ورجوی به شمار میرود.»
این مقام مسئول یادآور شد که معبد مهر در دوران باستان محل اجرای آیین مهرپرستی بوده و در دوران اسلامی به مسجد و مرکز تعلیمات دینی تبدیل شده است؛ موضوعی که وجود کتیبههای قرآنی حکشده بر دیوارههای آن را تأیید میکند.
مراغه به عنوان یکی از مهمترین شهرهای تاریخی ایران و غرب آسیا، با بیش از ۵۰۰ اثر و محوطه تاریخی شناخته میشود که تاکنون ۲۱۰ اثر آن در فهرست میراث ملی ثبت شده است. این شهرستان که دومین شهر بزرگ آذربایجانشرقی محسوب میشود، در دامنه جنوبی سهند و ۱۳۵ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد و در دوره ایلخانی نیز پایتخت ایران بوده است.
نظرات کاربران