رصدخانه تاریخی مراغه، یکی از برجستهترین یادگارهای علمی ایران و جهان اسلام در سده هفتم هجری، همواره مقصدی پر بازدید برای علاقهمندان به تاریخ، علم و گردشگری بوده است. این میراث ماندگار، که در زمان ایلخانان و به همت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شد، نه تنها نمادی از شکوه علمی ایرانیان به شمار میرود، بلکه به دلیل جایگاه فرهنگی و تاریخیاش، همواره مورد توجه پژوهشگران و گردشگران داخلی و خارجی بوده است.
در سالهای اخیر، لزوم فراهمسازی زیرساختهای مناسب برای تسهیل دسترسی به این مجموعه و افزایش ایمنی بازدیدکنندگان به یکی از دغدغههای اصلی مدیریت شهری مراغه تبدیل شده است. در همین راستا، شهرداری و شورای اسلامی شهر مراغه اقدام به اجرای طرحی مهم کردند که در قالب آن، مسیر دسترسی به رصدخانه با چراغهای خورشیدی روشن شد.
این پروژه که با هزینهای بالغ بر سه میلیارد ریال به بهرهبرداری رسیده، شامل نصب ۴۰ چراغ سولار (خورشیدی) در مسیر منتهی به رصدخانه است. چراغهایی که علاوه بر تأمین روشنایی مورد نیاز، جلوهای زیبا و متفاوت به این مسیر تاریخی بخشیدهاند.
اهداف اجرای پروژه
به گفته مسئولان شهرداری مراغه، هدف اصلی این اقدام، ارتقای امنیت شهروندان و گردشگران در ساعات شب بوده است. پیش از این، تاریکی مسیر یکی از مشکلات جدی علاقهمندان به بازدید شبانه یا عصرگاهی از رصدخانه محسوب میشد. بسیاری از گردشگران به دلیل نبود روشنایی کافی، ترجیح میدادند تنها در ساعات روز از این مجموعه بازدید کنند. اما با اجرای این پروژه، امکان بازدید ایمنتر در ساعات غروب و شب نیز فراهم شده است.
از سوی دیگر، استفاده از چراغهای خورشیدی در این طرح، گامی مهم در راستای حفاظت از محیط زیست و ترویج استفاده از انرژیهای پاک به شمار میرود. چراغهای سولار بدون نیاز به مصرف برق شهری و با اتکا به انرژی خورشید فعالیت میکنند، بنابراین نه تنها هزینههای نگهداری و مصرف انرژی کاهش مییابد، بلکه سازگاری بیشتری با طبیعت و محیط پیرامون خواهند داشت.
پیوند گردشگری و توسعه پایدار
رصدخانه مراغه سالانه میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. روشنایی جدید مسیر، تجربه بازدیدکنندگان را بهبود میبخشد و امکان برگزاری برنامههای فرهنگی، علمی و گردشگری در ساعات شب را نیز فراهم میسازد. به اعتقاد کارشناسان، این اقدام میتواند گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار گردشگری در منطقه باشد.
با توجه به اهمیت موضوع، برخی فعالان حوزه گردشگری معتقدند که روشنایی مسیر میتواند زمینهساز افزایش تورهای شبانه و برگزاری جشنوارههای فرهنگی در محوطه اطراف رصدخانه شود. چنین رویدادهایی نه تنها به رونق گردشگری مراغه کمک خواهد کرد، بلکه میتواند فرصتهای اقتصادی تازهای برای مردم محلی ایجاد نماید.
رصدخانه مراغه؛ میراثی جهانی
رصدخانه مراغه که در سال ۶۵۷ هجری قمری به دستور هلاکوخان و مدیریت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شد، یکی از مهمترین مراکز علمی قرون وسطی محسوب میشود. این مجموعه مجهز به ابزارهای نجومی پیشرفته زمان خود بوده و نقش بزرگی در پیشرفت دانش ستارهشناسی ایفا کرده است.
هرچند امروز تنها بقایای محدودی از آن باقی مانده، اما جایگاه تاریخی و علمی رصدخانه همچنان برجسته است و پژوهشگران بسیاری برای بررسی آثار آن به مراغه سفر میکنند. روشنسازی مسیر این اثر ارزشمند، نمادی از احترام به میراث علمی و تلاش برای معرفی بهتر آن به نسلهای آینده است.
نگاه مسئولان به آینده
مسئولان شهری مراغه تأکید دارند که نصب چراغهای خورشیدی تنها بخشی از اقدامات توسعهای در مسیر دسترسی به رصدخانه است. در برنامههای آتی، بهسازی مسیرهای پیادهروی، ایجاد امکانات رفاهی و نصب تابلوهای راهنما برای معرفی بهتر تاریخچه رصدخانه نیز در دستور کار قرار دارد.
آنها معتقدند که توسعه زیرساختهای گردشگری میتواند زمینهساز افزایش حضور گردشگران و ارتقای جایگاه مراغه در نقشه گردشگری کشور باشد. همچنین با توجه به استقبال پژوهشگران، تجهیز این منطقه به امکانات علمی و پژوهشی بیشتر، یکی دیگر از برنامههای بلندمدت مدیریت شهری خواهد بود.
نقش مشارکت شهروندان
در کنار اقدامات مدیریت شهری، مشارکت شهروندان و جوامع محلی نیز در حفظ و نگهداری از این طرح اهمیت ویژهای دارد. روشنایی مسیر زمانی میتواند کارکرد مؤثر و ماندگار داشته باشد که مردم در نگهداری از چراغها و تجهیزات نصبشده احساس مسئولیت کنند. شهرداری مراغه نیز اعلام کرده است که طرحهای فرهنگی و آموزشی برای ارتقای آگاهی عمومی نسبت به اهمیت حفاظت از این سرمایهگذاریها اجرا خواهد شد.
روشنایی مسیر دسترسی به رصدخانه مراغه با استفاده از چراغهای خورشیدی، اقدامی فراتر از یک پروژه عمرانی ساده است. این طرح، در واقع تلفیقی از توجه به میراث فرهنگی، ارتقای امنیت شهری، حمایت از گردشگری و احترام به محیط زیست به شمار میرود. گامی که نشان میدهد میتوان با بهرهگیری از فناوریهای نوین، هم میراث تاریخی را پاس داشت و هم زیرساختهای لازم برای توسعه پایدار را فراهم کرد.
اکنون رصدخانه مراغه نه تنها به عنوان یادگاری از شکوه علمی ایران زمین، بلکه به عنوان نمادی از پیوند سنت و نوگرایی در مسیر توسعه گردشگری و شهری مطرح است. روشنایی خورشیدی مسیر این میراث ماندگار، گامی است به سوی آیندهای روشنتر برای مراغه و جایگاه جهانی آن در عرصه فرهنگ و علم.
نظرات کاربران