تنگه هرمز بهعنوان یکی از حیاتیترین مسیرهای ترانزیت انرژی در جهان، از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. پس از حمله اخیر رژیم صهیونیستی به ایران، گمانهزنیها درباره احتمال بسته شدن این تنگه افزایش یافته است؛ موضوعی که میتواند منجر به جهش قیمت جهانی نفت و ایجاد اختلال جدی در امنیت انرژی شود.
به گزارش پایگاه خبری هامپوئیل به نقل از خبرنگار مهر، تنگه هرمز بهدلیل عبور بخش زیادی از نفت صادراتی جهان، بهویژه کشورهای عضو اوپک، جایگاه ویژهای در اقتصاد جهانی دارد. آمارها نشان میدهد که روزانه بیش از ۱۷ میلیون بشکه نفت خام از این مسیر عبور میکند. افزون بر آن، صادرات گاز مایع (الانجی) قطر نیز از طریق این تنگه به کشورهای شرق آسیا انجام میشود.
کارشناسان معتقدند هرگونه تنش یا انسداد در این مسیر میتواند پیامدهای گستردهای برای بازارهای جهانی انرژی بهدنبال داشته باشد و امنیت عرضه نفت و گاز را بهشدت تحت تأثیر قرار دهد.
تنگه هرمز؛ گذرگاه حیاتی تأمین یکپنجم نفت جهان
تنگه هرمز نقش کلیدی در تأمین انرژی جهان ایفا میکند و حدود ۲۰ درصد از نفت خام تجاری دنیا از این مسیر عبور میکند. این تنگه مسیر اصلی صادرات نفت کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله ایران، عربستان سعودی، عراق، امارات، کویت و قطر است.
طبق آمارهای جهانی، مصرف روزانه نفت در دنیا حدود ۱۰۰ میلیون بشکه است که نزدیک به ۵۳ میلیون بشکه آن از طریق دریا جابهجا میشود. از این میزان، تنگه هرمز بهتنهایی حدود ۳۲ درصد را به خود اختصاص داده است؛ یعنی تقریباً یکسوم تجارت دریایی نفت جهان از این مسیر راهبردی میگذرد.
فریدون برکشلی، کارشناس ارشد انرژی تأکید کرده بود که صادرات نفت خام وابسته به سهمیه تولید اوپک است، اما روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور میکند که برابر با یکپنجم مصرف جهانی نفت است.
او افزود: افزون بر نفت خام، صادرات فرآوردههای نفتی نیز از تنگه هرمز انجام میشود که باید بهطور جداگانه محاسبه شود. برکشلی همچنین هشدار داد که جایگزینی برای این مسیر حیاتی در کوتاهمدت وجود ندارد. حتی در بلندمدت نیز ساخت خط لولههایی از بستر دریا به سمت دریای سرخ، مدیترانه یا دریای عرب، پروژهای زمانبر و بسیار پرهزینه خواهد بود.
به گفته وی، راهاندازی چنین مسیر جایگزینی برای صادرات روزانه ۲۰ میلیون بشکه نفت نیازمند سالها زمان و سرمایهگذاری هنگفت است و در عمل بهآسانی امکانپذیر نیست.
افزایش ناگهانی قیمت نفت در صورت بسته شدن تنگه هرمز
در پی حمله رژیم صهیونیستی به ایران، گمانهزنیها درباره احتمال بسته شدن تنگه هرمز بالا گرفته است؛ موضوعی که میتواند بازار جهانی نفت را با نوسانات شدید روبهرو کند. در همین راستا، محسن قمصری، مدیر پیشین امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران، در گفتوگو با خبرنگار مهر به بررسی اثرات احتمالی این شرایط بر قیمت نفت پرداخت.
قمصری اظهار کرد: اگر فعالان و تصمیمگیران بازار نفت در شرایط فعلی به دنبال بهرهبرداری سیاسی یا اقتصادی نباشند، حمله اخیر بهتنهایی نمیتواند تأثیر چشمگیری بر قیمت جهانی نفت بگذارد. به گفته او، ایران طی سالهای اخیر بهدلیل تحریمها نقش محوری در بازار جهانی نفت نداشته و همین موضوع مانع از اثرگذاری مستقیم تحولات اخیر بر قیمتها میشود.
با این حال، وی تأکید کرد که در صورت بسته شدن تنگه هرمز توسط ایران، شرایط کاملاً تغییر خواهد کرد. زیرا این تنگه مسیر اصلی صادرات نفت کشورهای شمال خلیج فارس از جمله عربستان، کویت، عراق، امارات و قطر است و هرگونه اختلال در آن میتواند تأثیر مستقیم و جدی بر قیمت جهانی نفت داشته باشد.
قمصری در پایان افزود: در چنین شرایطی، نگرانی بازار از اختلال در عرضه جهانی بهطور طبیعی باعث جهش قیمتها خواهد شد و باید آن را یک سناریوی کاملاً متفاوت از وضعیت فعلی دانست.
محسن قمصری، مدیر پیشین امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران، با اشاره به احتمال بسته شدن تنگه هرمز عنوان کرد: پیشبینی دقیق از میزان افزایش قیمت نفت در این شرایط دشوار است، اما بدون شک انسداد این گذرگاه راهبردی تأثیر مستقیم بر جریان انتقال نفت خام به بازارهای مصرف خواهد داشت. این تأثیر میتواند منجر به جهش قیمت جهانی نفت شود؛ البته میزان این افزایش وابسته به مجموعهای از عوامل مختلف است.
وی در ادامه توضیح داد: کشورهای مصرفکننده عمده انرژی برای مقابله با بحرانهای احتمالی، ذخایر اضطراری در اختیار دارند، بنابراین مدتزمان بسته بودن تنگه هرمز نقش کلیدی در شدت تأثیر بر قیمتها ایفا خواهد کرد.
در همین حال، برخی تحلیلگران بینالمللی، بهویژه در رسانههای انگلیسیزبان، هشدار دادهاند که در صورت انسداد تنگه هرمز توسط ایران، بهای جهانی نفت میتواند به بیش از ۳۰۰ دلار در هر بشکه نیز برسد.
لازم به ذکر است که وابستگی به تنگه هرمز تنها محدود به کشورهای شرق آسیا نیست. طبق آمارهای موجود، حدود ۲۱ درصد از اقتصاد جهانی به نفت و فرآوردههای نفتی عبوری از این مسیر وابسته است. افزون بر آن، حدود ۳۰ درصد از صادرات جهانی گاز طبیعی مایع (LNG) نیز از طریق این تنگه انجام میشود.
با توجه به اهمیت راهبردی تنگه هرمز در تأمین انرژی کشورهای بزرگی همچون ژاپن، چین، کره جنوبی، هند و حتی ایالات متحده، بروز هرگونه اختلال در این منطقه میتواند امنیت انرژی جهان را تهدید کرده و تبعاتی نظیر افزایش قیمت سوخت، بنزین و سایر فرآوردههای نفتی در سطح جهانی بههمراه داشته باشد.
نظرات کاربران