زرافه‌ها یکی از بزرگ‌ترین پستانداران خشکی‌زی هستند که به گفته متخصصان حدود ۲۰ میلیون سال پیش به کره زمین قدم گذاشتند. شواهد فسیلی به‌دست‌آمده از منطقه فسیلی مراغه نشان می‌دهد که این جانوران در این منطقه تنوع جنسی و تعداد بسیار بالایی داشته‌اند.
وجود فسیل‌های متعدد زرافه در سازند مراغه همواره مورد توجه دیرینه‌شناسان جهان بوده است. یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های فسیلی مراغه که در سال ۱۳۹۴ و با حکم دیوان بین‌المللی لاهه از آمریکا به ایران بازگردانده شد، شامل فسیل‌های زرافه بود.
غلامرضا زراع، دیرینه‌شناس آشنا با سازند مراغه، در این باره می‌گوید: این فسیل‌ها که شامل گونه‌هایی از ببر، زرافه و کرگدن هستند، در سال‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ از مراغه کشف و به آمریکا منتقل شده بودند. در میان آن‌ها فسیل‌های زرافه نیز وجود داشت که برای مطالعات دیرینه‌شناسی ارزش بالایی دارند و مورد بررسی بسیاری از دیرینه‌شناسان خارجی نیز قرار گرفته‌اند.
زارع تأکید می‌کند که تنوع و تعداد زیاد فسیل‌های زرافه در سازند مراغه نشان‌دهنده تنوع زیستی غنی این گونه در ۷.۲ تا ۱۲.۵ میلیون سال پیش است.
وی همچنین توضیح می‌دهد که زرافه‌ها همانند سایر پستانداران دارای هفت مهره گردنی هستند، اما طول این مهره‌ها در زرافه‌ها بسیار بیشتر است که به آن‌ها کمک می‌کند وزن گردن را تحمل کرده و به راحتی به منابع غذایی دسترسی داشته باشند.
به گفته این دیرینه‌شناس، زرافه‌ها عمدتاً در اکوسیستم‌های خشک ساوانا زندگی می‌کنند و وابستگی ویژه‌ای به درختان اقاقیا برای تغذیه دارند.
«زارع» افزود: قلمرو زرافه‌ها به عواملی چون دسترسی به غذا، میزان بارش، دما، منابع آبی و تعداد گله‌هایشان وابسته است. نرهای زرافه به دلیل جثه بزرگ‌تر از شاخه‌های بالایی درختان تغذیه می‌کنند و ماده‌ها از شاخه‌های پایینی، تا رقابت برای دسترسی به غذا کاهش یابد.
این دیرینه‌شناس ایرانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه هلسینکی فنلاند و عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان است، بیان کرد که حضور گونه‌های مختلف زرافه در دوره میوسن پایانی مراغه نشان‌دهنده وجود جنگل‌ها یا علفزارهای پر درخت در این منطقه است.
مجید میرزایی، بر اساس مطالعات محققانی مانند «سولونیاس» و «دائوتیز» در سال ۲۰۱۶، اعلام کرد که گونه‌های زرافه‌ای همچون هلادوتریم دورنوئی، السیسنالوس تیوما، ساموتریم بویز ییری، ساموتریم ماژور، پالئوتراگوس کوئلوفریس، بولینیا آتیکا و هوناتوتریم برنوری از این منطقه شناسایی و معرفی شده‌اند.
وی همچنین افزود که شباهت ویژه میان فسیل‌های کشف‌شده در ایران، ترکیه، یونان و سایر بخش‌های اوراسیا نشان‌دهنده شرایط اقلیمی مشابه در دوره میوسن فوقانی در این مناطق است.
تراکم بالای فسیل‌های مهره‌داران ۷ تا ۱۲.۵ میلیون ساله، منطقه فسیلی مراغه را به بهشتی برای فسیل‌شناسان تبدیل کرده است و دنیای پررمز و راز حیواناتی مانند فیل، زرافه، ببر دندان شمشیری، انواع گاوها، آهو، کرگدن و اسب را در برابر تحقیقات دیرینه‌شناسان جهان گشوده است.
کارشناسان اذعان دارند که «منطقه فسیلی مراغه» جزو پنج منطقه مهم دارای فسیل مهره‌داران در جهان به شمار می‌رود و به‌عنوان یک ذخیرگاه دیرینه‌شناسی و مرجع مهم برای مطالعه جغرافیای دیرینه صفحه اوراسیا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با کاوش‌های جدید و استخراج نمونه‌های بیشتر از این سایت، می‌توان ظرفیت‌های جهانی این منطقه را بیش از پیش معرفی کرد.
به گفته مسئولان، بر اساس تحقیقات زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی، فسیل‌های کشف‌شده در منطقه مراغه به اجداد حیوانات امروزی در آفریقا مربوط می‌شوند. این ارتباط مطالعات دیرینه‌شناسی در مراغه را جذاب‌تر کرده و به همین دلیل مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور نیز در این کهن‌شهر مستقر شده است.
کارشناسان همچنین تأکید می‌کنند که منطقه فسیلی مراغه در مسیرهای مهاجرتی پستانداران دوران سوم، بین اروپا، آفریقا و آسیای شرقی قرار داشته است و همین موضوع به‌همراه گونه‌زایی جانوران در میوسن فوقانی نوار آذربایجان، به‌ویژه در سایت مراغه، اهمیت این منطقه را دوچندان کرده است.
تراکم بالای قطعات فسیلی در واحد حجم لنزهای فسیلی، پراکنش وسیع این لنزها در مساحتی بالغ بر ۴۰ هزار هکتار، تنوع گونه‌های جانوری و حفظ‌شدگی مناسب فسیل‌ها در سایت مراغه، در مقایسه با سایر مناطق فسیلی جهان، از دیگر دلایل اهمیت این منطقه است که آن را به یکی از برجسته‌ترین سایت‌های دیرینه‌شناسی جهان تبدیل کرده است.
نظرات کاربران