ایران در سالهای اخیر با رویکردی تازه به توسعه زیرساختهای ترانزیتی، تلاش کرده است تا از موقعیت ژئوپلیتیکی منحصربهفرد خود بیشترین بهرهبرداری را داشته باشد. اکنون دولت با تمرکز بر استانهای شرقی کشور، دو پروژه بزرگ را در اولویت قرار داده است: بزرگراه زاهدان-بیرجند و راهآهن چابهار-سرخس. این دو طرح نه تنها با هدف ارتقای سطح دسترسی و ایمنی حملونقل داخلی طراحی شدهاند، بلکه در چارچوب راهبرد کلان ایران برای تبدیل شدن به یک کریدور حیاتی میان شرق و غرب نیز اهمیت بسزایی دارند.
استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به دلیل مرزی بودن، همواره با چالشهای توسعهای و کمبود زیرساختهای حملونقل مواجه بودهاند. دولت معتقد است سرمایهگذاری در این مناطق میتواند زمینهساز رونق اقتصادی، کاهش محرومیت و افزایش امنیت اجتماعی شود. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی این استانها در امتداد مسیرهای ترانزیتی آسیای میانه، افغانستان و پاکستان، اهمیت آنها را دوچندان کرده است.
بزرگراه زاهدان-بیرجند، شریان حیاتی ترانزیت
پروژه بزرگراه زاهدان-بیرجند با طول ۲۱۱ کیلومتر یکی از مهمترین طرحهای جادهای شرق کشور است. تاکنون ۱۵۰ کیلومتر از این مسیر به بهرهبرداری رسیده و پیشبینی میشود تا سال آینده، ۳۰ کیلومتر دیگر نیز به شبکه ملی افزوده شود.
منصور بیجار، استاندار سیستان و بلوچستان، این مسیر را «شریان حیاتی ترانزیت» توصیف کرده و تاکید کرده است تکمیل آن، دسترسی استان به سایر محورهای اصلی حملونقل کشور را تسهیل کرده و نقش منطقه را در زنجیره لجستیک ملی و بینالمللی پررنگتر میسازد.
راهآهن چابهار-سرخس، پل اتصال اقیانوس هند به آسیای مرکزی
از سوی دیگر، پروژه راهآهن چابهار-سرخس به عنوان یکی از طرحهای ملی و فراملی، جایگاهی ویژه در برنامههای توسعهای دولت دارد. این مسیر قرار است بندر راهبردی چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران در سواحل مکران را به آسیای مرکزی متصل کند. مسئولان خراسان جنوبی این طرح را «پروژهای تحولآفرین» نامیدهاند که میتواند نقشه ترانزیت منطقه را متحول کند.
راهآهن چابهار-سرخس علاوه بر ایجاد مسیر مستقیم میان هند، ایران و آسیای مرکزی، بستر همکاریهای اقتصادی گستردهتر با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را نیز فراهم خواهد کرد.
چشمانداز اقتصادی و تجاری
توسعه این دو پروژه زیرساختی، نقشی اساسی در جذب سرمایهگذاری، افزایش صادرات و ایجاد اشتغال در مناطق محروم دارد. کارشناسان معتقدند بهبود زیرساختهای حملونقل، به ویژه در استانهای کمتر توسعهیافته، علاوه بر تسهیل جابهجایی کالا و مسافر، میتواند زمینهساز شکلگیری صنایع مکمل، توسعه گردشگری و ارتقای سطح رفاه اجتماعی شود.
همچنین، دسترسی مستقیم ایران به بازارهای بینالمللی از طریق بندر چابهار و اتصال آن به خطوط ریلی داخلی و منطقهای، جایگاه کشور را به عنوان یک بازیگر کلیدی در زنجیره تأمین جهانی تثبیت خواهد کرد.
کاهش ریسکهای حملونقل و ارتقای امنیت
یکی دیگر از اهداف کلیدی دولت در اجرای این طرحها، کاهش ریسکهای حملونقل و افزایش امنیت مسیرهای ترانزیتی است. شرق ایران همواره با مشکلاتی نظیر مسیرهای صعبالعبور و کمبود زیرساختهای استاندارد مواجه بوده است. توسعه بزرگراهها و خطوط ریلی مدرن، نه تنها هزینهها و زمان جابهجایی کالا را کاهش میدهد، بلکه ایمنی سفرهای جادهای و ریلی را نیز به شکل قابلتوجهی افزایش خواهد داد.
ایران و جایگاه تازه در ترانزیت جهانی
مقامهای ایرانی امیدوارند با تکمیل این طرحها، کشور به حلقهای کلیدی میان شرق و غرب تبدیل شود. اتصال بندر چابهار به آسیای مرکزی و سپس اروپا از طریق شبکه ریلی، ایران را به رقیبی جدی برای مسیرهای سنتی ترانزیت نظیر کانال سوئز یا کریدورهای شمالی روسیه بدل خواهد کرد.
این چشمانداز، ایران را نه تنها در نقش یک گذرگاه، بلکه به عنوان یک هاب ترانزیتی منطقهای مطرح میکند؛ جایگاهی که میتواند به شکل مستقیم بر سیاست خارجی، روابط تجاری و موقعیت ژئوپلیتیکی کشور تاثیرگذار باشد.
توسعه شرق ایران دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک برای آینده کشور به شمار میرود. دو پروژه بزرگراه زاهدان-بیرجند و راهآهن چابهار-سرخس، تنها بخشی از پازل بزرگ توسعهای ایران در منطقه شرقی هستند. این طرحها با سرعت گرفتن روند اجرا، امید تازهای برای مردمان این مناطق ایجاد کرده و نویدبخش تحولی بنیادین در موقعیت ایران به عنوان پلی میان اقیانوس هند، آسیای مرکزی و فراتر از آن است.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران