استان اصفهان، که همواره بهعنوان یکی از غنیترین مناطق ایران در حوزه میراث فرهنگی شناخته میشود، این بار با یک خبر مهم در کانون توجه قرار گرفته است. ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان اعلام کرد که ۵۵ اثر تازه را به فهرست میراث ملی کشور افزوده است؛ رویدادی که نهتنها برای دوستداران تاریخ و فرهنگ بلکه برای فعالان گردشگری و ساکنان این استان اهمیت ویژهای دارد.
این خبر را محمد فصیحی، سخنگوی ادارهکل، پس از پایان نشست «شورای ثبت ملی میراث فرهنگی» که در شهر کاشان برگزار شد، اعلام کرد. او با اشاره به گستره و تنوع آثار جدید ثبتشده، گفت: «این آثار شامل میراث منقول و غیرمنقول هستند و طیف متنوعی از بناهای تاریخی، مذهبی، صنعتی و مردمی را دربرمیگیرند. هر یک از این آثار بخشی از هویت فرهنگی استان و کشور را تشکیل میدهد.»
مجموعهای از خانههای تاریخی تا یخچال سنتی
یکی از برجستهترین آثار ثبتشده در این فهرست، مجموعه تاریخی خانههای اسحاقیه در اصفهان است. این خانهها که نمونهای ارزشمند از معماری سنتی ایرانی بهشمار میروند، مدتهاست در فهرست انتظار ثبت ملی قرار داشتند. به گفته فصیحی، ثبت این مجموعه یکی از مطالبات دیرینه مردم و فعالان حوزه میراث فرهنگی بود و اکنون با این ثبت رسمی، امکان حفاظت بهتر، تخصیص بودجه مرمتی و جذب گردشگر داخلی و خارجی فراهم میشود.
اما این تنها نقطه قوت فهرست جدید نیست. تعدادی از بناهای مذهبی و عمومی شاخص نیز در میان این ۵۵ اثر قرار دارند. از جمله:
-
مسجد جامع قمصر که با تاریخ چند صد سالهاش، محل برگزاری آیینهای مذهبی و اجتماعی مردم این شهر بوده است.
-
مسجد کلهر و مسجد کوچه حرم کاشان که هر کدام گنجینهای از هنر کاشیکاری، خوشنویسی و معماری اسلامی را در خود جای دادهاند.
-
بقاع متبرکهای همچون امامزاده قاسم در روستای استرگ و امامزاده عباس در طاهرآباد که در کنار ارزش مذهبی، نقش مهمی در انسجام اجتماعی و فرهنگی محلی ایفا میکنند.
نشانههایی از زندگی مردمی در گذشته
در فهرست تازهثبتشده، آثار مردمی و زیرساختی که روایتگر سبک زندگی سنتی مردم هستند، نیز جایگاه ویژهای دارند. آبانبارهای سنتی گریچه و دروازه غدیر، که در روزگاری پیش از لولهکشی شهری، نقش حیاتی در ذخیره و تأمین آب شرب ایفا میکردند، از جمله این نمونهها هستند. همچنین، آسیاب خاتونی در برزک، یادگار دورهای است که آسیابهای آبی و بادی، قلب تپنده اقتصاد روستایی و شهری بودند.
یک اثر جالب دیگر در این فهرست، برج دیدهبانی روستای وراکان است؛ سازهای که علاوه بر کارکرد نظامی در حفاظت از روستا، بهعنوان نماد اقتدار و هویت محلی نیز شناخته میشود.
یادگارهای معاصر، از دوران پهلوی تا آخرین یخچال سنتی
برخلاف تصور برخی که میراث ملی را تنها محدود به بناهای کهن میدانند، آثار معاصر نیز میتوانند ارزش تاریخی داشته باشند. نمونهاش ساختمان قطبی در مرکز اصفهان است که مربوط به دوران پهلوی است و از لحاظ معماری مدرن آن دوره اهمیت دارد. این ساختمان، بخشی از تحولات شهرسازی اصفهان در قرن بیستم را بازتاب میدهد.
در کنار این بنا، آخرین یخچال سنتی باقیمانده در شهر کوهستانک نیز به فهرست اضافه شده است. یخچالهای سنتی سازههایی بودند که با استفاده از روشهای بومی، یخ را در فصول گرم سال برای مصارف روزانه مردم ذخیره میکردند. امروز این بناها نهتنها سندی از دانش بومی ایرانیان در مدیریت منابع هستند، بلکه جاذبهای خاص برای گردشگران بهشمار میروند.
رشد چشمگیر تعداد آثار ثبتشده
با ثبت این ۵۵ اثر تازه، شمار کل آثار استان اصفهان در فهرست میراث ملی به حدود دو هزار و ۳۵۰ اثر رسیده است. این آمار، جایگاه اصفهان را بهعنوان یکی از استانهای پیشرو در حفاظت از میراث فرهنگی تثبیت میکند. به گفته کارشناسان، ثبت ملی آثار مزایای متعددی دارد:
-
حفاظت قانونی در برابر تخریب یا تغییرات غیرمجاز
-
امکان دریافت بودجه و حمایت دولتی برای مرمت و احیا
-
افزایش جاذبه گردشگری و به تبع آن رونق اقتصادی مناطق
-
حفظ هویت فرهنگی و انتقال آن به نسلهای آینده
اهمیت ثبت ملی در شرایط امروز
در روزگاری که رشد سریع شهرنشینی، تغییرات اقلیمی و فشارهای اقتصادی میتوانند تهدیدی برای میراث فرهنگی باشند، ثبت ملی آثار نهتنها یک اقدام اداری بلکه یک ضرورت فرهنگی و اجتماعی است. اصفهان با این اقدام، گامی مهم در جهت حفاظت از گذشته و بهرهبرداری پایدار از آن برای آینده برداشته است.
بهعلاوه، این اقدام میتواند زمینهساز پروژههای گردشگری پایدار باشد. گردشگرانی که برای بازدید از این آثار به استان سفر میکنند، نهتنها با تاریخ و فرهنگ آشنا میشوند بلکه به اقتصاد محلی نیز کمک میکنند.
نگاه آیندهنگر
مسئولان میراث فرهنگی اصفهان اعلام کردهاند که برنامه شناسایی و ثبت آثار همچنان ادامه خواهد داشت و فهرست دیگری از آثار واجد ارزش در دست بررسی است. هدف این است که تا حد امکان، تمامی نشانههای ارزشمند گذشته چه در قالب بناهای باشکوه و چه در شکل سازههای ساده مردمی از گزند فراموشی و تخریب مصون بمانند.
به گفته محمد فصیحی، ثبت آثار تنها آغاز راه است: «حفظ و احیا، نیازمند مشارکت مردم، شهرداریها، بخش خصوصی و نهادهای علمی است. هر اثری که ثبت میشود، مسئولیتی جدید برای همه ما به همراه دارد.»
در مجموع، این ثبت ۵۵ اثر جدید، نهتنها یک موفقیت اداری بلکه یک رویداد فرهنگی مهم برای اصفهان و ایران است؛ رویدادی که نشان میدهد توجه به میراث فرهنگی میتواند هم حافظ گذشته باشد و هم سرمایهای برای آینده.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران