نتایج یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که سالمندانی که از تلفن‌های هوشمند و دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند، با سرعت کمتری دچار افت توانایی‌های ذهنی می‌شوند.
این تحقیق که به تحلیل ۵۷ مطالعه علمی و بررسی داده‌های بیش از ۴۰۰ هزار فرد بالای ۵۰ سال در سطح جهانی پرداخته، نشان می‌دهد که سالمندانی که به‌طور منظم از رایانه، گوشی هوشمند، اینترنت یا ترکیبی از این فناوری‌ها استفاده می‌کنند، در مقایسه با کسانی که کمتر به این ابزارها روی می‌آورند، افت شناختی کمتری را تجربه می‌کنند.
این یافته‌ها به‌طور قابل توجهی دیدگاه رایج درباره «آلزایمر دیجیتالی» را به چالش می‌کشد؛ فرضیه‌ای که معتقد است استفاده بیش از حد از تکنولوژی‌های نوین می‌تواند باعث افت شناختی در دوران سالمندی شود.
دکتر جرد بنج، عصب‌روان‌شناس بالینی در مرکز حافظه دانشگاه آستین تگزاس، در این باره گفت: این یافته‌ها پیامی امیدبخش برای نخستین نسلی است که با ابزارهای دیجیتال بزرگ شده‌اند.
این پژوهش به‌ویژه برای سالمندان و خانواده‌های آن‌ها اهمیت دارد و می‌تواند به‌عنوان یک انگیزه برای تشویق به استفاده بیشتر از فناوری‌ها برای حفظ سلامت ذهنی در دوران سالمندی مطرح شود.
دکتر جرد بنج، عصب‌روان‌شناس بالینی در مرکز حافظه دانشگاه آستین تگزاس، در ادامه پژوهش خود اظهار داشت: استفاده از این فناوری‌ها به عملکرد بهتر ذهنی سالمندان ارتباط دارد؛ برخلاف نگرانی‌هایی که در مورد آسیب‌های بالقوه مثل پوسیدگی مغز [کاهش تدریجی توانایی مغز در اثر مصرف بیش از حد محتوای سطحی و سرگرمی‌های دیجیتال]، تخلیه ذهنی [خستگی ذهنی یا تحلیل تدریجی توان شناختی ناشی از مصرف بی‌وقفه اطلاعات دیجیتال] یا زوال ذهنی دیجیتال وجود دارد.
وی تأکید کرد که یافته‌های این پژوهش، که بر استفاده منظم از ابزارهای دیجیتال تأکید دارد، خلاف این نگرانی‌ها را اثبات می‌کند و نشان می‌دهد که این تکنولوژی‌ها می‌توانند به‌طور موثری از کاهش عملکرد شناختی جلوگیری کنند.
در همین راستا، دکتر مایکل اسکالین، متخصص علوم اعصاب شناختی در دانشگاه بیلور ایالت تگزاس، اظهار داشت: هیچ شواهدی در تایید فرضیه زوال دیجیتال مشاهده نشده است. بلکه برعکس، استفاده از ابزارهای دیجیتال به‌طور مستقیم با کاهش خطر افت ذهنی و بهبود عملکرد شناختی مرتبط بوده است.
این یافته‌ها چالش جدیدی برای فرضیه‌هایی ایجاد می‌کند که استفاده از فناوری‌های دیجیتال را عامل زوال ذهنی می‌دانند و به‌نظر می‌رسد که در آینده می‌تواند به‌عنوان راهکاری مفید برای سالمندان مطرح شود.
پژوهشگران با احتیاط بیان می‌کنند که هنوز مشخص نیست آیا استفاده از فناوری‌های دیجیتال به‌طور مستقیم موجب حفظ عملکرد ذهنی می‌شود، یا اینکه افرادی که توانایی شناختی بهتری دارند، به‌طور طبیعی بیشتر به سمت این ابزارها گرایش پیدا می‌کنند. ممکن است که این اثرات، ترکیبی از هر دو عامل باشد.
دکتر جرد بنج در این خصوص گفت: ما فکر می‌کنیم سه مؤلفه اصلی در این میان نقش دارند: پیچیدگی، ارتباط و رفتارهای جبرانی. ابزارهای دیجیتال می‌توانند افراد را در فعالیت‌های پیچیده‌تری مشارکت دهند، ارتباطات اجتماعی را افزایش دهند و به جبران افت شناختی کمک کنند. به‌عنوان مثال، استفاده از جی‌پی‌اس برای مسیر‌یابی یا یادآورهای دیجیتال برای مصرف دارو و پرداخت قبوض می‌تواند به سالمندان کمک کند تا از افت ذهنی جلوگیری کنند.
این یافته‌ها به‌طور بالقوه می‌تواند به تغییر نگرش‌ها نسبت به استفاده از فناوری‌های دیجیتال در دوران سالمندی منجر شود و اهمیت آن را در بهبود کیفیت زندگی سالمندان و ارتقای عملکرد شناختی نشان دهد.
در مقاله‌ای که به‌تازگی منتشر شده، نویسندگان بر این نکته تأکید کرده‌اند که نحوه استفاده از فناوری تأثیر زیادی بر سلامت ذهنی دارد. استفاده‌های منفعلانه و کم‌تحرک مانند تماشای تلویزیون به‌احتمال زیاد هیچ فایده‌ای برای مغز ندارند. در مقابل، استفاده‌های فعال و اجتماعی، یا به‌عبارتی استفاده‌های جبرانی (مانند استفاده از تماس‌های تصویری، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای جبران کاهش روابط اجتماعی)، می‌تواند به‌طور مثبت بر سلامت ذهنی در دوران سالمندی تأثیر بگذارد.
سام گیلبرت، استاد علوم اعصاب در کالج دانشگاهی لندن، در این زمینه گفت: یک رابطه واضح بین استفاده از فناوری دیجیتال و حفظ توانایی‌های شناختی در سنین بالا وجود دارد. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا استفاده از فناوری باعث بهبود این توانایی‌ها می‌شود یا اینکه افرادی که از توانایی‌های شناختی بالاتری برخوردارند، بیشتر از این ابزارها بهره می‌برند.
این پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تنها استفاده هدفمند و فعال از فناوری می‌تواند به حفظ و ارتقای توانایی‌های شناختی در سالمندان کمک کند و نگرانی‌هایی که درباره تأثیر منفی فناوری‌های دیجیتال وجود دارد، همچنان نیاز به بررسی و تحقیق بیشتر دارند.
دکتر وینسنت سالیوان، اقتصاددان دانشگاه لیمریک ایرلند، در حمایت از یافته‌های این مطالعه گسترده، اظهار داشت: در حالی‌که بسیاری از رسانه‌ها فناوری‌های دیجیتال را مسبب کاهش تمرکز، افت حافظه یا کاهش هوش معرفی می‌کنند، این تحلیل جامع نشان می‌دهد که استفاده صحیح از ابزارهای دیجیتال می‌تواند با عملکرد شناختی بهتر در افراد سالمند همراه باشد.
او همچنین تأکید کرد: اگر بتوانیم سازوکار این ارتباط مثبت را به‌درستی شناسایی کنیم، قادر خواهیم بود راهکارهایی مؤثر برای پیشگیری از زوال ذهنی و بیماری‌هایی مانند آلزایمر ارائه دهیم.
این یافته‌ها که حاصل تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به بیش از ۴۰۰ هزار فرد بالای ۵۰ سال است، در نشریه معتبر علمی Nature Human Behaviour (رفتار انسانی نیچر) منتشر شده و می‌تواند مسیر تازه‌ای در مطالعات سالمندی و سلامت ذهنی بگشاید.
نظرات کاربران