مراغه، شهری با پیشینهای ریشهدار در تاریخ و فرهنگ ایران، این روزها در مسیر تازهای از تحول و بازآفرینی قرار گرفته است. همزمان با برگزاری اولین همایش ملی حکمرانی، مدیریت و برنامهریزی شهری در این شهر، حضور عبدالرضا گلپایگانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، بار دیگر توجهات را به ضرورت نوسازی بافتهای فرسوده و احیای هویت تاریخی مراغه جلب کرد؛ شهری که بنا بر گفته مسئولان، سالهاست علیرغم برخورداری از آثار، محلات و پیشینهای ممتاز، هنوز جایگاه شایسته خود را در فهرست شهرهای تاریخی کشور پیدا نکرده است.
این سفر که با همراهی فریدون باباییاقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و عضو هیئتمدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران انجام شد، از صبح با بازدید میدانی از محلات ذغالآباد، غفارآباد و شدادیه آغاز شد؛ مناطقی که بخش قابلتوجهی از بافت تاریخی، فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی مراغه را در خود جای دادهاند. بازدید از این محلات فرصتی بود برای مشاهده مستقیم مشکلات دیرینهای همچون ناپایداری سازهها، کمبود زیرساختهای شهری، معابر کمعرض و بافتهای شکلگرفته خارج از چهارچوبهای رسمی شهرسازی.
پس از این بازدید میدانی، جلسهای تخصصی در سالن جلسات شهرداری مراغه برگزار شد؛ نشستی که با حضور فرماندار، شهردار، معاون وزیر و مدیران مرتبط، به صحنهای برای طرح مهمترین دغدغهها و چالشهای شهری تبدیل شد. در این جلسه مجموعهای از مسائل کلیدی مورد بررسی قرار گرفت؛ از وضعیت نابسامان سکونتگاههای غیررسمی گرفته تا چالشهای بافت ناکارآمد، سهم مراغه از تسهیلات بازآفرینی، و موضوع بسیار مهم حذف نام مراغه از فهرست ۱۶۸ شهر تاریخی کشور.
در بخش مهمی از این نشست، شهرام مروتی، شهردار مراغه، آمار قابلتأملی ارائه داد؛ آماری که نشان میدهد حدود ۶۳ درصد از مساحت سههزار هکتاری این شهر تحتتأثیر انواع بافت ناکارآمد است. این میزان از فرسودگی و ناکارآمدی، نه تنها تهدیدی جدی برای ایمنی و کیفیت زندگی شهروندان است، بلکه خطری برای هویت تاریخی و فرهنگی مراغه نیز به شمار میرود. مروتی در همین رابطه تأکید کرد:
«مراغه با وجود پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی، هنوز در فهرست شهرهای تاریخی کشور قرار ندارد و این موضوع باعث شده از بسیاری از حمایتها و امتیازات ملی محروم بماند؛ لذا از وزارتخانه تقاضای تجدیدنظر فوری در این باره را داریم.»
این نکته با واکنش معاون وزیر مواجه شد. گلپایگانی ضمن تأیید اهمیت تاریخی مراغه گفت: «مراغه از مهمترین شهرهای ایران در زمینه تاریخ و فرهنگ است و نبود نام آن در فهرست شهرهای تاریخی که در سال ۱۳۹۴ تدوین شده، قابل قبول نیست.»
او در ادامه اعلام کرد که شرکت بازآفرینی شهری، هزینههای مربوط به طرح تعیین محدوده تاریخی مراغه را پرداخت خواهد کرد تا روند ثبت این شهر در فهرست یادشده سرعت بگیرد. این اقدام میتواند نقطهعطفی در مسیر احیای جایگاه تاریخی مراغه و بهرهمندی آن از ظرفیتهای ملی باشد.
بخش دیگری از سخنان معاون وزیر به موضوع سکونتگاههای غیررسمی در کشور اختصاص داشت. وی با اشاره به اینکه حدود ۱۸ میلیون نفر در ایران در بافتهای فرسوده و حاشیهای زندگی میکنند، تأکید کرد که مراغه نیز بهعنوان شهری در مسیر توسعه، با گسترش سکونتگاههای غیررسمی مواجه است و این روند میتواند هویت تاریخی شهر را تحتتأثیر قرار دهد. گلپایگانی افزود:
«بازآفرینی شهری تنها با همکاری همه دستگاهها موفق خواهد شد. لازم است شهرداری، فرمانداری، میراث فرهنگی، شرکت بازآفرینی و سایر نهادها با هماهنگی کامل عمل کنند تا تحولی پایدار در این مناطق شکل گیرد.»
در پایان برنامه بازدید، معاون وزیر و هیئت همراه وارد دانشگاه مراغه شدند تا در مراسم افتتاح اولین همایش ملی حکمرانی، مدیریت و برنامهریزی شهری سخنرانی کنند. این همایش که با حضور اساتید، پژوهشگران، مدیران شهری و علاقهمندان حوزه حکمرانی برگزار شد، بستری برای ارائه مقالات و تبادل نظر درباره موضوعاتی همچون مدیریت شهری نوین، چالشهای توسعه پایدار، بازآفرینی شهری و لزوم ارتقای ساختارهای حکمرانی محلی فراهم کرد. حضور مقام عالیرتبه وزارت راه و شهرسازی در این رویداد، اهمیت علمی و ملی آن را بیش از پیش برجسته ساخت.
سفر معاون وزیر به مراغه را میتوان نقطه آغاز فصل جدیدی از توجهات ملی به این شهر دانست؛ شهری که با وجود میراث ارزشمند، منارهها، رصدخانه تاریخی، بازارهای سنتی و محلات کهن، سالهاست در سایه بیتوجهی ساختارهای رسمی قرار گرفته و با مشکلات گستردهای در حوزه بافت فرسوده دستوپنجه نرم میکند. اکنون به نظر میرسد عزم جدیدی برای تغییر این روند شکل گرفته است.
در مجموع، آنچه در این بازدید و همایش برجسته شد، ضرورت نگرش یکپارچه و آیندهنگر به شهر مراغه است. مسیری که میتواند با تدوین برنامههای دقیق، جذب سرمایه، حمایت ملی و همراهی مردم، شهر را به جایگاهی درخور تاریخ و فرهنگش بازگرداند. مراغه امروز در نقطهای ایستاده که تصمیمات و اقدامات بهموقع میتواند آیندهای متفاوت برای آن رقم بزند؛ آیندهای که در آن، بازآفرینی تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه حرکتی برای بازگرداندن روح زندگی و هویت اصیل به شهری تاریخی است.
نظرات کاربران