نمایشگاه فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی دوازدهمین جشنواره نوآوری و فناوری ربع رشیدی، این روزها در دانشگاه مراغه در حال برگزاری است. در حاشیه این نمایشگاه، روز سه‌شنبه، یکی از کارگاه‌های جنبی به موضوع «چالش‌های کنونی و پیش‌روی دامنه‌های سهند و تأثیرات آن بر توسعه پایدار منطقه» اختصاص یافت و به بررسی دقیق این مسائل پرداخته شد.
در حاشیه نمایشگاه فناوری زیستی که در دانشگاه مراغه برگزار می‌شود، چالش‌های کنونی و آینده دامنه‌های سهند و اثرات آن بر توسعه پایدار منطقه با حضور صاحب‌نظران مورد بررسی قرار گرفت.
«غلامرضا زارع»، مدرس این کارگاه تخصصی، در سخنانی وضعیت فعلی کوهستان سهند را به خونریزی داخلی نیازمند مداوا تشبیه کرد و اظهار داشت: توسعه جوامع روستایی از نظر افزایش جمعیت و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی نظیر خاک، آب‌های زیرزمینی و سطحی، تعادل اکولوژیکی این منطقه را به‌شدت مختل کرده است.
وی همچنین افزود: ورود غیرقانونی احشام به مراتع سهند، بدون رعایت چارچوب‌ها و استانداردهای تعریف‌شده، آسیب‌های جدی به تنوع زیستی گیاهی این دامنه‌ها وارد کرده است. به گفته وی، این مسئله باعث نابودی گیاهان خوش‌خوراک شده و به جای آن‌ها گیاهان مهاجم و خاردار رشد کرده‌اند که نتیجه آن کاهش ظرفیت مراتع و تخریب بیشتر این زیست‌بوم ارزشمند است.
«غلامرضا زارع» در ادامه سخنان خود بیان کرد: توسعه باغات در اراضی ملی و هجوم باغداران به دامنه‌های سهند، که همراه با انحراف آب‌های سطحی به مزارع و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است، به افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی منجر شده و خشکی و نابودی چشمه‌های منطقه را در پی داشته است.
وی همچنین با اشاره به تأثیرات منفی انسانی بر تنوع جانوری منطقه اظهار داشت: شکار بی‌رویه و محدود کردن زیستگاه جانوران، در کنار شرایط نامناسب اقلیمی، باعث تضعیف تنوع زیستی جانوری شده و اکوسیستم این منطقه را به وضعیتی شکننده و ناپایدار کشانده است.
ضرورت شناخت چالش‌ها و توانمندی‌های کوهستان سهند برای توسعه پایدار
مدرس کارگاه تخصصی با موضوع «چالش‌های کنونی و پیش‌روی دامنه‌های سهند و اثرات آن بر توسعه پایدار منطقه» بر اهمیت شناخت دقیق چالش‌ها، فرصت‌ها و توانمندی‌های کوهستان سهند تأکید کرد و اظهار داشت: حفاظت و مدیریت جامع این منطقه، یکی از اولویت‌های آینده استان و کشور است.
«غلامرضا زارع»، با اشاره به اقدامات ضروری برای حفاظت از این زیست‌بوم ارزشمند، گفت: ورود احشام به مراتع سهند باید با رعایت زمان‌بندی و ظرفیت مراتع انجام شود. همچنین اجرای طرح‌های قرق مراتع و احیای مناطقی که در معرض خطر هستند، باید به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد.
وی بر ضرورت اجرای طرح‌های آبخیزداری و حفاظت از کوهستان سهند با استفاده از تجهیزات مدرن و فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی، تأکید کرد. زارع همچنین افزود: ایجاد پاسگاه‌های حفاظت و نظارت متناسب با وسعت و ظرفیت کوهستان سهند از دیگر اقدامات ضروری برای حفظ این منطقه و دستیابی به توسعه پایدار است.
ضرورت مطالعه جامع و برنامه‌ریزی پایدار برای حفاظت و توسعه سهند
مدرس کارگاه تخصصی، بر لزوم انجام مطالعات جامع در زمینه جامعه‌شناسی روستاهای اطراف سهند تأکید کرد و اظهار داشت: شناخت نیازها، توانمندی‌ها، آداب و رسوم، و فرهنگ این مناطق، گامی اساسی برای ارائه راهکارهای جامع و جلب مشارکت مردم بهره‌بردار در فرآیند حفاظت و توسعه پایدار است.
وی افزود: تأمین معیشت پایدار برای ساکنان روستاهای همجوار کوهستان سهند، از طریق ایجاد مشاغل جایگزین، نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و تحقیقات جامع است تا از تخریب منابع طبیعی و افزایش فشار بر محیط زیست جلوگیری شود.
«غلامرضا زارع» همچنین با اشاره به اهمیت سیاست‌گذاری هوشمند در منطقه گفت: جلوگیری از اجرای طرح‌های توسعه‌ای غیرضروری و ارزیابی دقیق تأثیرات برخی صنایع بر اقلیم و اکوسیستم سهند، از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد تا تعادل محیطی این زیست‌بوم ارزشمند حفظ شود.
ضرورت حفاظت از منابع آبی و اکوسیستم کوهستان سهند برای توسعه پایدار
مدرس کارگاه تخصصی، با تأکید بر کاهش بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی و ضرورت تقویت نفوذ آب به این منابع، اظهار داشت: پذیرش مسئولیت توسط تمام ارگان‌های ذی‌ربط و ایجاد نگرانی ملی در مورد آینده کوهستان سهند، به‌منظور جلوگیری از وقوع بحران‌های زیست‌محیطی، امری حیاتی است. مشارکت ملی در این زمینه می‌تواند از بروز فاجعه‌های احتمالی پیشگیری کند.
کوهستان سهند که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد، یکی از موهبت‌های ارزشمند طبیعت برای مردم این منطقه به‌شمار می‌رود. این کوهستان به‌طور مستقیم معیشت بیش از دو میلیون دامدار و کشاورز و به‌صورت غیرمستقیم زندگی حدود سه‌ونیم میلیون نفر را تأمین می‌کند.
از منظر اکوسیستم، کوه سهند نقشی کلیدی در تأمین آب‌وهوای مناسب، مدیریت بارش‌ها و حفظ تعادل اکولوژیکی منطقه ایفا می‌کند. دامنه‌های سهند، با تنوع زیستی غنی جانوری و گیاهی خود، زیستگاهی برای رشد انواع گیاهان خوش‌خوراک برای احشام، گیاهان خوراکی و دارویی هستند. اقلیم خاص این کوهستان از دیرباز موجب شده تا مردم منطقه ارزش و اهمیت آن را درک کرده و از آن به‌عنوان منبعی حیاتی بهره‌برداری کنند. حفظ این زیست‌بوم برای نسل‌های آینده از اولویت‌های اصلی باید باشد.
نظرات کاربران