یک دکترای باستان‌شناسی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی بیان کرد: عامل شکل‌گیری کلیسا در تپۀ رصدخانه مراغه، ارتباط مستقیمی با جایگاه پیروان ادیان غیراسلامی در ساختار علمی رصدخانه و سیاست‌های دینی ایلخانیان دارد. این مسئله به وضوح نشان‌دهندۀ تأثیر تعاملات دینی و علمی در دوران ایلخانی است و اهمیت رصدخانه مراغه را به عنوان یک مرکز علمی و مذهبی برجسته می‌کند.
سعید ستارنژاد یکی از ویژگی‌های برجسته آثار تاریخی هر منطقه را فضاهای آیینی برشمرد و اظهار داشت: این فضاها از دیرباز مورد توجه و احترام گروه‌های اجتماعی متدین و پایبند به آموزه‌های دینی بوده‌اند. به‌ویژه از این منظر، می‌توان به‌صراحت و بدون اغراق گفت که شهرستان مراغه یکی از کانون‌های مهم و غنی در زمینه بررسی و مطالعه معماری دستکند آیینی در تاریخ و فرهنگ شمال‌غرب ایران است. تمامی جنبه‌های این فضاها می‌تواند به شناخت بهتر از باورهای مذهبی جوامع گذشته این منطقه کمک کند.
وی افزود: از آنجا که مراغه یکی از نخستین مراکز سیاسی دوره ایلخانیان بوده است، این شهر دارای فضاهای نیایشگاهی متعددی مرتبط با پیروان ادیان و مذاهب مختلف بوده که برخی از این فضاها هنوز با گذشت زمان باقی مانده‌اند.
این دکتری باستان‌شناسی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی در استان اردبیل ادامه داد: کلیسای دستکند تپۀ رصدخانه یکی از فضاهای آیینی مهم این منطقه به شمار می‌آید. این اثر معماری، که در میان مردم به نام «غارهای رصدخانه» شناخته می‌شود، در دوره ایلخانیان در بستر صخره‌ای تپۀ «رَصَدخانا کؤهوللَری» ایجاد شده است.
ستارنژاد با اشاره به یافته‌های پژوهشی خود گفت: عامل شکل‌گیری کلیسا در تپۀ رصدخانه ارتباط مستقیم با جایگاه پیروان ادیان غیراسلامی در ساختار علمی رصدخانه و سیاست دینی ایلخانیان دارد. وی افزود: همچنین، برخلاف آموزه‌های سایر مذاهب غیراسلامی مانند بودایی، مسیحیت در سیاست‌های رهبران نسطوری و خانان بعدی ایلخانی، به‌ویژه در دوران غازان خان (محمود)، تداوم و گسترش یافت. پیروان مسیحیت برخلاف بودایی‌ها، در ساختار اجتماعی و شهری مراغه حضور فعال خود را تا دوران قاجاریه حفظ کردند.
وی افزود: با توجه به تقابل جریان‌های دینی ادیان غیراسلامی مانند بودایی و مسیحی با جهان اسلام در این دوران، شناخت فضاهای دینی می‌تواند نقش مهمی در بازشناسی علل تداوم برخی از این ادیان، به ویژه مسیحیت، در آن دوره ایفا کند. بنابراین، در راستای دستیابی به اطلاعات جامع و قابل استناد از این رویدادها، تلاش شده است تا کلیسای دستکند تپۀ رصدخانه به عنوان یکی از کانون‌های اصلی این تحولات، با استفاده از روش مطالعه میدانی (بازدید و مستندنگاری مجموعه فضاهای دستکند مذکور) و ارجاع به منابع مکتوب دوران اسلامی، به نتیجه‌گیری علمی و معتبر دست یابد.
این دکتری باستان‌شناسی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی در استان اردبیل تصریح کرد: نتایج این پژوهش نه تنها به معرفی و شناخت بزرگ‌ترین کلیسای دستکند ایران در دوران ایلخانیان می‌پردازد، بلکه در شناخت تقابل دین اسلام با سایر ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی نیز اهمیت زیادی دارد.
نظرات کاربران