آنتیبیوتیکها به دلیل عوارض خاصی که ممکن است داشته باشند، در فهرست داروهای بدون نسخه قرار ندارند و دریافت آنها بدون نسخه پزشک از داروخانهها امکانپذیر نیست. اما واقعیت موجود متفاوت از این است.
به گزارش پایگاه خبری هامپوئیل به نقل از خبرنگار مهر، آمارهای رسمی کشور نشان میدهد مصرف آنتیبیوتیکها در بین مردم به شدت بالا است و مانند خوردن نقل و نبات به صورت بیرویه مصرف میشوند. بسیاری از افراد با کوچکترین علائم بیماری بدون مشورت با پزشک به سراغ آنتیبیوتیکها میروند و خوددرمانی را آغاز میکنند، بدون آنکه درباره عوارض یا ضرورت مصرف آنها سوال کنند.
آنتیبیوتیکها جزو داروهای بدون نسخه نیستند اما بهراحتی در داروخانهها عرضه میشوند
داروهای بدون نسخه (OTC) شامل داروهایی هستند که مصرف آنها عوارض جدی کمی دارد و داروخانهها میتوانند آنها را بدون نسخه پزشک در اختیار مردم قرار دهند. البته حتی این داروها نیز باید با دقت و احتیاط مصرف شوند. با این حال، برخی داروهای پرکاربرد که تصور میشود مصرفشان بدون تجویز پزشک مشکلی ندارد، مانند آنتیبیوتیکها، در واقع جزو داروهای OTC نیستند. اما به دلیل تصور غلط، بسیاری افراد بدون مشورت پزشکی به داروخانه مراجعه کرده و آنتیبیوتیکها را تهیه میکنند.
محمد زنوزیراد، دبیر انجمن پزشکان کودکان ایران، با اشاره به اینکه آنتیبیوتیکها جزو داروهای بدون نسخه نیستند اما بهصورت غیرقانونی بدون نسخه عرضه میشوند، گفت: علت این موضوع ضعف قوانین مربوط به داروهای OTC و نبود نظارت جدی است.
بررسیها نشان میدهد نظارت بر عرضه داروها بر عهده سازمان غذا و داروست، اما بهنظر میرسد این سازمان توان و امکانات کافی برای مقابله با تخلفات داروخانهها را ندارد. در نتیجه برخی داروخانهها بدون نگرانی از برخوردهای نظارتی، آنتیبیوتیکها را در اختیار مشتریان قرار میدهند.
خطرات جدی و تهدیدکننده آنتیبیوتیکها بر سلامت انسان
فرهاد زمانی، رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، هشدار میدهد که مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها یکی از مهمترین دلایل تغییر نامطلوب فلور میکروبی بدن و کاهش تعداد میکروبهای مفید است. وی تاکید کرد استفاده نابجا از این داروها بهویژه در دوران نوزادی و کودکی، میتواند میکروبهای مفید روده را از بین ببرد و به سلامت دستگاه گوارش آسیب برساند. متأسفانه میزان مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها به شدت افزایش یافته و میلیاردها میکروب سودمند را نابود میکند.
از سوی دیگر، فاطمه غنیپور، متخصص بیماریهای عفونی، یادآور شد که آنتیبیوتیکها فقط برای درمان عفونتهای باکتریایی کاربرد دارند و متأسفانه بسیاری از مردم فکر میکنند که برای درمان علائمی مانند سرماخوردگی یا گلودرد باید حتماً از این داروها استفاده کنند، در حالی که این بیماریها معمولاً ویروسی هستند و نیازی به آنتیبیوتیک ندارند.
وی افزود: مصرف بیرویه و نادرست آنتیبیوتیکها نه تنها کمکی به درمان این بیماریها نمیکند، بلکه میتواند عوارض جدی مانند مشکلات گوارشی، اختلالات عصبی و آسیب به کلیه، کبد و حتی قلب را به همراه داشته باشد.
این متخصص تأکید کرد که اگر روند مصرف نادرست آنتیبیوتیکها ادامه یابد، ممکن است در آینده با میکروبهایی مواجه شویم که نسبت به تمام داروها مقاوم شده و انسانها در برابر سادهترین عفونتها نیز آسیبپذیر شوند. به گفته او، تنها با افزایش آگاهی عمومی و تغییر نگرش
ایران در صدر مصرفکنندگان آنتیبیوتیک جهان
ایران یکی از بالاترین میزانهای مصرف آنتیبیوتیک در جهان را دارد و طبق گزارشها، مصرف این داروها در کشور ما بهمراتب از استانداردهای جهانی فراتر رفته است. این مسئله باعث شده بسیاری از بیماران بهدلیل مصرف نامناسب آنتیبیوتیکها دچار عفونتهای مقاوم به درمان شوند.
بسیاری از افراد هنگام مواجهه با علائم سادهای مانند گلودرد یا سرماخوردگی به صورت خودسرانه به سراغ آنتیبیوتیکها میروند. علاوه بر این، برخی پزشکان نیز در شرایط غیرضروری یا با دوزهای بیش از حد، آنتیبیوتیک تجویز میکنند. چنین رفتارهایی نه تنها اثربخشی درمان را کاهش میدهد، بلکه باعث میشود داروها در خانهها باقی مانده و در مواقع نامناسب مجدداً مصرف شوند.
بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو، در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۶ درصد نسخههای صادر شده توسط پزشکان شامل آنتیبیوتیک بوده است. همچنین طبق شاخص DID، میزان مصرف آنتیبیوتیک در ایران حدود ۳.۵ برابر متوسط جهانی گزارش شده است.
از نظر ارزش ریالی، آنتیبیوتیکهای آموکسیسیلین، سفکسیم، کوآموکسیکلاو، آزیترومایسین و مروپنم پرمصرفترین داروها بودهاند. همچنین در نسخههای پزشکان، بیشترین تجویزها به ترتیب مربوط به سفکسیم، مترونیدازول، آموکسیسیلین، آزیترومایسین و سیپروفلوکساسین بوده است.
نظرات کاربران