اخیراً یک دیپلمات ایرانی ادعا کرده است که مذاکرات امیرسعید ایروانی با ایلان ماسک، کارآفرین مشهور آمریکایی، منجر به آماده‌سازی آمریکا برای سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری در ایران شده است. این ادعا، که در فضای رسانه‌ای بازتاب زیادی داشت، به سرعت توجه‌ها را جلب کرد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این خبر با واقعیت هم‌خوانی ندارد.
به گزارش پایگاه خبری هامپوئیل به نقل از خبرنگار مهر، علی ماجدی، دیپلمات ایرانی، اخیراً مدعی شده که گفت‌وگوهای میان ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل، و ایلان ماسک، می‌تواند به شروع یک سرمایه‌گذاری بزرگ از سوی آمریکا در ایران منتهی شود. با این حال، این ادعا به طور رسمی توسط منابع مختلف تکذیب شده و هیچ شواهدی از چنین مذاکراتی موجود نیست.
اگرچه این شایعه در ابتدا ممکن است هیجان‌انگیز به نظر برسد، اما آنچه که واقعیت دارد این است که این خبر در مراحل بعدی بازنگری و تأیید، با ابهامات زیادی روبرو شده است. از طرفی، به نظر می‌رسد که اطلاعات منتشرشده بیشتر بر پایه حدس و گمان‌های رسانه‌ای و نه واقعیت‌های مستند استوار باشد.
واقعیت پشت ادعای مذاکرات ایروانی و ماسک
در آبان ۱۴۰۳ (نوامبر ۲۰۲۴)، وزارت امور خارجه ایران به طور رسمی دیدار ادعایی بین امیرسعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل، و ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس ایکس، را تکذیب کرد. ماسک که بیشتر به‌عنوان یک کارآفرین شناخته می‌شود و نفوذ قابل توجهی در سیاست داخلی آمریکا دارد، تاکنون هیچ‌گونه نقشی در مذاکرات دیپلماتیک با ایران نداشته است.
این ادعا از گفت‌وگوهای غیررسمی در پلتفرم‌های آنلاین مانند کلاب‌هاوس و پست‌های شبکه اجتماعی X سرچشمه گرفته است، که فاقد مدارک مستند یا تأیید رسمی هستند. با توجه به عدم وجود شواهد معتبر، احتمال صحت این مذاکرات ادعایی بسیار ضعیف به نظر می‌رسد.
سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری؛ ممکن یا غیرواقعی؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که وعده سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری در ایران، حتی در بهترین شرایط، بعید و غیرواقعی است.
گزارش‌های بین‌المللی، از جمله ارزیابی‌های صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص داخلی ایران را در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده‌اند. این رقم حتی با برآورد صندوق بین‌المللی پول (۴۶۴ میلیارد دلار) فاصله زیادی با ۱۰۰۰ میلیارد دلار دارد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری ادعایی بیش از دو برابر کل اقتصاد ایران است.
علاوه بر این، طبق گزارش‌های UNCTAD، جریان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران در سال‌های اخیر محدود بوده و در سال ۲۰۲۳ تنها ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار تخمین زده شده است. این ارقام نشان می‌دهد که جذب چنین حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری در شرایط کنونی غیرممکن به نظر می‌رسد.
در نهایت، تحریم‌های اقتصادی آمریکا، ریسک‌های سیاسی و ضعف زیرساخت‌های اقتصادی ایران، جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان را به شدت محدود کرده و از تحقق چنین وعده‌هایی جلوگیری می‌کند.
زمینه سیاسی و نقش ایلان ماسک در سرمایه‌گذاری‌ها
تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران عملاً هرگونه سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی شرکت‌های آمریکایی را غیرممکن می‌کند. حتی در صورت دستیابی به توافق جدید مشابه برجام، روند رفع تحریم‌ها و جذب سرمایه‌گذاری خارجی به زمان زیادی نیاز خواهد داشت. در این میان، ایلان ماسک به‌عنوان یک شخصیت تاثیرگذار در دنیای کارآفرینی، عمدتاً بر پروژه‌های داخلی آمریکا تمرکز دارد و بعید است که در مسائل سیاسی ایران دخالت کند.
ماسک که به‌عنوان حامی ترامپ شناخته می‌شود، بیشتر در پی پروژه‌هایی است که به تقویت اقتصاد و فناوری آمریکا مرتبط باشد، نه سرمایه‌گذاری در کشورهای تحت تحریم. همچنین، ترامپ که به جمع‌آوری سرمایه برای تقویت زیرساخت‌ها و صنایع داخلی آمریکا مشغول است، بعید به نظر می‌رسد که بخواهد سرمایه‌گذاری‌های کلانی را به خارج از کشور هدایت کند. سیاست‌های اقتصادی او به‌طور عمده بر توسعه داخلی آمریکا متمرکز است، نه بر توسعه روابط اقتصادی با ایران یا دیگر کشورهای تحت تحریم.
ادعای نادرست پیش از شروع مذاکرات
ادعای علی ماجدی مبنی بر مذاکرات بین امیرسعید ایروانی و ایلان ماسک و همچنین سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری آمریکا در ایران، فاقد اعتبار و شواهد مستند است.
از منظر اقتصادی، چنین سرمایه‌گذاری عظیمی با توجه به اندازه اقتصاد ایران و جریان‌های جهانی سرمایه‌گذاری، کاملاً غیرواقعی به نظر می‌رسد. علاوه بر این، زمینه‌های سیاسی و تحریم‌های موجود، تحقق چنین ادعایی را تقریباً غیرممکن می‌سازد. این ادعا بیشتر شبیه به شایعه یا پروپاگاندا است تا واقعیت، و هیچ‌گونه مبنای مستند و تاییدشده‌ای برای آن وجود ندارد.
نظرات کاربران