ساعت عمومی آفتابی مراغه که در محوطه گنبد سرخ این کهن‌شهر واقع شده است، هر گردشگری را به دنیای محاسبات ریاضی برای تعیین ساعت سوق می‌دهد و پس از این تجربه، استقبال آنان را به ارمغان می‌آورد.
این ساعت حدود یک سال پس از برگزاری آیین «گذر زهره از مقابل خورشید» در سال ۱۳۸۳ شمسی در رصدخانه مراغه و با تلاش متخصصان نجوم جهانی بنا شد. به گفته کارشناسان، این ساعت نخستین ساعت عمودی-آفتابی کشور به شمار می‌آید و به عنوان یک جاذبه گردشگری منحصربه‌فرد، توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند.
ساعت آفتابی مراغه نه تنها نشانه‌ای از دقت و خلاقیت در علم نجوم است، بلکه فرصتی را برای گردشگران فراهم می‌آورد تا با تاریخ و فرهنگ این کهن‌شهر آشنا شوند.
ناگفته نماند که احداث این ساعت آفتابی در محوطه گنبد سرخ، ارتباطی با این شاهکار معماری آجری جهان ندارد. بلکه هدف از ساخت آن، جذب گردشگران به این مکان و بهره‌مندی از جذابیت این اثر تاریخی بوده است.
«اسماعیل مهربان»، گردشگر اهل ارومیه، پس از چند دقیقه خیره شدن به تابلو راهنمای این ساعت روی دیوار، اظهار داشت: «محاسبه زمان با این ساعت آفتابی بسیار جالب و هیجان‌انگیز است.»
این اظهار نظر نشان‌دهنده تأثیر عمیق این ساعت آفتابی بر تجربیات گردشگران و تلاش برای ایجاد ارتباطی نوین میان علم نجوم و جذابیت‌های تاریخی است.
«اسماعیل مهربان» با اشاره به این که وجود این ساعت در مراغه یادآور محاسبات دستی نجوم در دوران خواجه نصیرالدین طوسی است، ادامه داد: «بسیاری از گردشگران مراغه را به خاطر رصدخانه‌اش می‌شناسند و چه خوب است که پس از بازدید از رصدخانه، از گنبد سرخ و این ساعت آفتابی نیز دیدن کنند.»
«رویا الهی»، گردشگر اهل زنجان، در حین محاسبه ساعت با استفاده از این ساعت آفتابی، اظهار داشت: «بیشتر ساعت‌های آفتابی بر روی زمین نصب هستند و برای اولین بار با ساعت آفتابی عمودی مواجه شده‌ام.»
وی که به نظر می‌رسد در رشته نجوم نیز مطالعاتی داشته باشد، اضافه کرد: «محاسبات نظری ساعت‌های آفتابی برای نخستین بار در قرن ششم پیش از میلاد مورد توجه قرار گرفت و وجود یکی از همین ساعت‌ها در کهن‌شهر مراغه برای گردشگران از جذابیت خاصی برخوردار است.»
رویا همچنین از بازدید از گنبد سرخ به عنوان قدیمی‌ترین اثر معماری سبک آذری در جهان اسلام ابراز خرسندی کرد و گفت: «محوطه زیبای گنبد سرخ و وجود این ساعت آفتابی، مجموعه‌ای دیدنی برای گردشگران فراهم کرده است.»
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه درباره ساعت آفتابی عمومی اظهار داشت: «الگوهای ساعت‌های آفتابی در این ساختار به دقت رعایت شده و با استفاده از خطوط ترسیم شده بر روی دیوار و همچنین جدول تصحیح، می‌توان ساعت دقیق را مشخص کرد.»
«جواد محرم‌پور» ادامه داد: «ساعت‌های آفتابی اولیه، گذر خورشید از نصف‌النهار را نشان می‌دادند که معادل ظهر شرعی است، اما سومری‌ها این مفهوم را توسعه دادند و نخستین نمونه‌های ساعت‌های آفتابی عمودی را طراحی کردند.»
وی تصریح کرد: «در گذشته، بسیاری از شهرهای بزرگ و مکان‌های مذهبی به ساعت‌های آفتابی مجهز بودند و این ساعت‌ها با پیشرفت علم ریاضیات، به تدریج کامل‌تر و دقیق‌تر شدند.»
محرم‌پور همچنین بیان کرد که امروزه این ساعت‌ها به عنوان نمادی از تمدن هر سرزمین شناخته می‌شوند و وجود چنین ساعتی در مراغه نشان‌دهنده اهمیت این کهن‌شهر در علم نجوم است.
به گفته وی، در آن زمان ابزارهای رصدی در مراغه ساخته شد و نتایج کمی و جدول‌های ستاره‌شناسی تهیه گردید، که به نمایش مرحله‌ای درخشان از نجوم دوران اسلامی انجامید.
ساعت آفتابی گنبد سرخ مراغه با ساعت رسمی کشور هماهنگ است و هر زمان که برای بازدید از این گنبد مراجعه کنید، می‌توانید هم از یک اثر ملی و بی‌نظیر دیدن کنید و هم ساعت آفتابی را تجربه نمایید.
گنبد سرخ مراغه از آثار ارزشمند دوره سلجوقی به شمار می‌رود و در قسمت جنوب‌غربی این کهن‌شهر واقع شده است. این بنا از سردابه و اتاق اصلی تشکیل شده و پلان مربعی آن بر روی یک سکوی سنگی ساخته شده است که دسترسی به آن از طریق هفت ردیف پله امکان‌پذیر است.
تاریخ ساخت این بنا بر اساس کتیبه کوفی موجود بر سردر آن، ۵۴۲ هجری قمری است. شیوه خاص معماری آجری و تزئینات هر یک از طاق‌نماها، این اثر را به طرز قابل‌توجهی متمایز کرده است، به‌طوری‌که در کتاب صنایع ایران از تزئینات ستون‌های آجری نمای ورودی آن به عنوان شاهکار معماری آجری جهان یاد می‌شود.
نظرات کاربران