در یکی از بزرگترین موفقیتهای زیستمحیطی ایران در سالهای اخیر، نخستین مرکز تخصصی پرورش کروکودیل کشور موفق به ثبت یک رکورد بیسابقه شد؛ تولد ۷۰ بچهگاندو (کروکودیل پوزهکوتاه ایرانی) در یک دوره زادآوری، که بالاترین تعداد ثبتشده در تاریخ پرورش این گونه در ایران به شمار میرود. این دستاورد مهم نه تنها گامی بزرگ در جهت حفاظت از گونهای نادر و در خطر انقراض است، بلکه نشاندهنده نتایج ملموس سرمایهگذاری بلندمدت در برنامههای حفاظتی حیاتوحش در کشور محسوب میشود.
به گفته اصغر مبارکی، کارشناس حیاتوحش و مشاور فنی این مرکز پرورش، زادآوری امسال حاصل فعالیت سه لانه مستقل بوده است. تنها از یکی از این لانهها ۳۱ نوزاد گاندو سر از تخم بیرون آوردهاند که خود بهتنهایی یک رکورد ملی بهشمار میآید. این دادهها از سوی خبرگزاری مهر، از شرکای رسانهای تلویزیون BRICS، منتشر شده و بازتاب گستردهای در محافل علمی و زیستمحیطی داشته است.
مبارکی با اشاره به فرآیند ششساله نظارت و پشتیبانی مستمر سازمان حفاظت محیط زیست، تأکید کرد که این موفقیت یک شبه حاصل نشده، بلکه نتیجه پیگیری، آموزش، ایجاد زیرساختهای مناسب، و فراهم آوردن شرایط زیستی مطلوب برای این گونه نادر است. او افزود: «در آغاز این پروژه، تنها ۲۰ گاندوی بالغ در اختیار داشتیم. اما اکنون این تعداد به بیش از ۲۰۰ فرد بالغ رسیده است، که نه تنها قدرت تولیدمثل را افزایش داده، بلکه تنوع ژنتیکی لازم برای پایدارسازی جمعیت را نیز فراهم کرده است.»
این طرح که بهعنوان یک پروژه ملی حفاظتی در جنوب استان سیستان و بلوچستان دنبال میشود، نخستین اقدام رسمی برای ایجاد ذخیره ژنتیکی و بانک جمعیتی کروکودیل پوزهکوتاه ایرانی محسوب میشود. ایجاد این بانک ژنتیکی امکان بررسی دقیقتر سلامت جمعیت، جلوگیری از تداخل ژنی، و در نهایت بازگرداندن گونه به زیستگاههای طبیعی را فراهم میسازد. به گفته مبارکی، این اقدام نخستین تجربه از این نوع در تاریخ حفاظت از حیاتوحش در ایران است.
کروکودیل پوزهکوتاه ایرانی که در زبان محلی با نام گاندو شناخته میشود، یکی از نادرترین گونههای خزندگان در ایران است و زیستگاه اصلی آن به نواحی گرم و مرطوب جنوب شرق کشور بهویژه حوزه آبریز رودخانه سرباز محدود میشود. تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آبی، و دخالتهای انسانی از جمله عواملی هستند که جمعیت این گونه را به شدت تهدید کردهاند.
هماکنون گاندو در فهرست گونههای آسیبپذیر اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد و در لیست ملی ایران نیز بهعنوان گونهای در معرض انقراض ثبت شده است. اهمیت زیستمحیطی این گونه از آنجا ناشی میشود که بهعنوان یک گونه چتر (umbrella species) عمل میکند؛ بهعبارتی حفاظت از گاندو بهمعنای حفاظت از کل اکوسیستم اطراف آن است.
با توجه به اهمیت بینالمللی این موفقیت، کارشناسان معتقدند که این دستاورد میتواند الگویی برای دیگر کشورها در زمینه حفاظت از گونههای بومی در معرض تهدید باشد. همچنین زمینه را برای همکاریهای منطقهای و جهانی در زمینه حفظ تنوع زیستی فراهم میکند.
در ادامه این طرح، برنامههایی برای آموزش جوامع محلی، توسعه اکوتوریسم مبتنی بر حیاتوحش، و تقویت همکاری بین نهادهای علمی، زیستمحیطی و اجرایی در دست اقدام است. مبارکی معتقد است که بدون مشارکت مردم محلی، هیچ پروژه حفاظتی به موفقیت نخواهد رسید و به همین دلیل، آموزش و آگاهیبخشی در سطح جوامع محلی در اولویت این طرح قرار گرفته است.
در نهایت، این دستاورد نهتنها نویدبخش بازگشت گاندو به جایگاه طبیعی خود در زیستبوم جنوب شرق ایران است، بلکه گام مؤثری در جهت تقویت نقش ایران در صحنه بینالمللی حفاظت از محیط زیست بهشمار میرود. افزایش چشمگیر تعداد تولدها، توسعه زیرساختهای پرورشی، ایجاد بانک ژنتیکی و حمایتهای رسمی دولتی، مجموعهای از عوامل هستند که امیدها را برای حفظ این گونه ارزشمند بیش از پیش زنده کردهاند.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران