داروهای بیش‌فعالی ممکن است بر قلب تأثیر بگذارند

خلاصه: یک تحلیل جدید و گسترده از ۱۰۲ کارآزمایی بالینی نشان می‌دهد که داروهای ADHD اثرات کوچکی بر فشار خون و ضربان قلب در کودکان و بزرگسالان دارند. این اثرات قلبی-عروقی—که عمدتاً افزایش‌های متوسط هستند—در داروهای محرک و غیرمحرک یکسان بودند، به‌جز گوانفاسین که این پارامترها را کاهش می‌دهد.

اگرچه نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی مطرح شده است، اما مزایای داروهای ADHD—مانند بهبود عملکرد تحصیلی و کاهش مرگ و میر—عموماً از خطرات آن‌ها بیشتر است. پژوهشگران تأکید دارند که نظارت منظم بر وضعیت قلبی-عروقی باید بخشی از مراقبت‌های ADHD باشد، به‌ویژه در بیمارانی که شرایط قلبی از پیش موجود دارند.

حقایق کلیدی:

اثرهای قلبی-عروقی کوچک: داروهای ADHD باعث افزایش‌های جزئی در ضربان قلب و فشار خون می‌شوند، به‌جز گوانفاسین که این مقادیر را کاهش می‌دهد.

محرک‌ها در مقابل غیرمحرک‌ها: هر دو نوع دارو اثرات قلبی-عروقی مشابهی نشان دادند، که فرضیه‌هایی را که تنها محرک‌ها خطراتی دارند رد می‌کند.

نیاز به نظارت: نویسندگان توصیه می‌کنند که بررسی منظم فشار خون و ضربان قلب برای تمام بیماران، بدون توجه به نوع دارو، انجام شود.

منبع: دانشگاه ساوتهمپتون

یک مطالعه جدید به رهبری دانشگاه ساوتهمپتون نشان داده است که داروهای ADHD اثرات کوچکی بر فشار خون و ضربان قلب دارند پس از چند هفته یا چند ماه استفاده.

نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی داروهای ADHD وجود داشته است، اما نتایج جدید، همراه با دیگر مطالعات، نشان می‌دهد که مزایای مصرف این داروها بیشتر از خطرات آن‌ها است، در حالی که بر نیاز به نظارت دقیق تأکید می‌کند.

این مطالعه که در The Lancet Psychiatry منتشر شده، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین تحلیل اثرات قلبی-عروقی داروهای ADHD را بر اساس نتایج کارآزمایی‌های بالینی تصادفی شده (که معتبرترین نوع مطالعات بالینی برای ارزیابی اثرات داروها هستند) انجام داده است.

پرفسور ساموئل کورتزه، نویسنده ارشد این مطالعه از دانشگاه ساوتهمپتون، گفت: «زمانی که صحبت از مصرف هر دارویی به میان می‌آید، همیشه باید خطرات و مزایا را به‌طور همزمان ارزیابی کرد. ما یک افزایش کوچک کلی در فشار خون و ضربان قلب برای بیشتر کودکان مصرف‌کننده داروهای ADHD یافتیم.»

«سایر مطالعات نشان می‌دهند که داروهای ADHD فواید مشخصی در کاهش خطر مرگ‌ومیر و بهبود عملکرد تحصیلی دارند، در کنار افزایش اندک خطر ابتلا به پرفشاری خون، اما نه سایر بیماری‌های قلبی-عروقی. در مجموع، نسبت سود به خطر این داروها برای مصرف‌کنندگان اطمینان‌بخش است.»

این مطالعه با حمایت مالی مؤسسه ملی پژوهش‌های سلامت و مراقبت (NIHR)، در چارچوب برنامه استادان پژوهشی NIHR، به پرفسور ساموئل کورتزه اختصاص یافت. نویسنده اول مطالعه دکتر لوئیس فارحات (دانشگاه سائو پائولو، برزیل) و نویسنده ارشد همکار، پرفسور آلکسی رِوه (دانشگاه تولوز، فرانسه) بودند.

تخمین زده می‌شود که اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) حدود ۴ درصد از کودکان در بریتانیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد که از این تعداد، تقریباً ۴۵ درصد تحت درمان دارویی قرار دارند.

تیم بین‌المللی پژوهشگران داده‌های حاصل از ۱۰۲ کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده را تحلیل کردند که در مجموع شامل ۲۲٬۷۰۲ شرکت‌کننده مبتلا به ADHD بود. آن‌ها از یک روش آماری پیشرفته به نام فرا-تحلیل شبکه‌ای (network meta-analysis) استفاده کردند که امکان مقایسه تأثیر چندین دارو را—even زمانی که داروها مستقیماً در کارآزمایی‌ها با یکدیگر مقایسه نشده بودند—فراهم می‌کرد.

یافته‌ها نشان داد که همه داروهای ADHD به‌طور کلی با اثرات کوچکی بر فشار خون، ضربان قلب و پارامترهای نوار قلب (ECG) همراه هستند. به‌جز گوانفاسین (که منجر به کاهش فشار خون و ضربان قلب می‌شود)، سایر داروها باعث افزایش این مقادیر می‌شوند.

هیچ تفاوت معناداری بین داروهای محرک (از جمله متیل‌فنیدات و آمفتامین) و داروهای غیرمحرک (مانند آتوموکستین و ویلوکساژین) از نظر تأثیر آن‌ها بر فشار خون و ضربان قلب مشاهده نشد.

دکتر فارحات گفت:
«یافته‌های ما باید در تدوین دستورالعمل‌های بالینی آینده مدنظر قرار گیرد و بر لزوم پایش منظم فشار خون و ضربان قلب، چه در مورد داروهای محرک و چه غیرمحرک، تأکید کند. این موضوع به‌ویژه برای پزشکانی اهمیت دارد که ممکن است تصور کنند فقط داروهای محرک بر سیستم قلبی-عروقی اثر منفی دارند.»

پژوهشگران توصیه می‌کنند افرادی که دارای مشکلات قلبی زمینه‌ای هستند، پیش از شروع درمان با داروهای ADHD، درباره عوارض جانبی احتمالی با متخصص قلب مشورت کنند.

پروفسور رِوه نیز افزود:
«یافته‌های ما که بر اساس کارآزمایی‌های تصادفی‌شده کنترل‌شده هستند—و معمولاً به‌دلیل ملاحظات اخلاقی مدت کوتاهی دارند—باید با نتایج مطالعات بلندمدت‌تر در شرایط واقعی زندگی تکمیل شوند.»

تیم پژوهشی اکنون در نظر دارد بررسی کند که آیا برخی گروه‌ها ممکن است نسبت به دیگران در برابر عوارض جانبی قلبی-عروقی آسیب‌پذیرتر باشند یا خیر.

پروفسور کورتزه، استاد پژوهشی NIHR، در پایان گفت:
«در حالی که یافته‌های ما در سطح گروهی (یعنی به‌طور میانگین) اطلاعات مفیدی ارائه می‌دهند، نمی‌توانیم احتمال وجود یک زیرگروه از افراد را که ممکن است در معرض خطر بالاتری از تغییرات قلبی-عروقی قابل توجه باشند، رد کنیم.

در حال حاضر امکان شناسایی این افراد پرخطر وجود ندارد، اما امید می‌رود تلاش‌هایی مبتنی بر رویکردهای پزشکی دقیق (precision medicine) در آینده بینش‌های مهمی در این زمینه ارائه دهند.»

درباره این روان‌داروشناسی و سلامت قلب و عروق

چکیده

ایمنی قلبی-عروقی مقایسه‌ای داروهای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان: یک مرور نظام‌مند و فرا-تحلیل شبکه‌ای

پیش‌زمینه

نگرانی‌ها درباره ایمنی قلبی-عروقی داروهایی که برای درمان اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) استفاده می‌شوند همچنان پابرجاست. هدف ما مقایسه تأثیر درمان‌های دارویی ADHD بر شاخص‌های همودینامیک و پارامترهای نوار قلب (ECG) در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بود.

روش‌ها

برای این مرور نظام‌مند و فرا-تحلیل شبکه‌ای، ما ۱۲ پایگاه داده الکترونیکی از جمله Cochrane CENTRAL، Embase، PubMed و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP) را از ابتدای ایجاد تا ۱۸ ژانویه ۲۰۲۴ جستجو کردیم تا کارآزمایی‌های تصادفی‌شده کنترل‌شده منتشرشده و منتشرنشده را بیابیم که در آن‌ها داروهای زیر با یکدیگر یا با دارونما مقایسه شده بودند:

آمفتامین‌ها
آتوموکستین
بوپروپیون
کلونیدین
گوانفاسین
لیسدکسامفتامین
متیل‌فنیدات
مودافینیل
ویلوکساژین

متغیرهای اصلی شامل تغییر در فشار خون سیستولیک (SBP) و دیاستولیک (DBP) به میلی‌متر جیوه، و ضربان قلب به ضربه در دقیقه، در نزدیک‌ترین زمان‌های ممکن به ۱۲، ۲۶ و ۵۲ هفته بود.

اطلاعات خلاصه استخراج و در تحلیل‌های فرا-تحلیل شبکه‌ای با مدل اثرات تصادفی تجمیع شد. قطعیت شواهد با استفاده از چارچوب CINeMA (Confidence in Network Meta-Analysis) ارزیابی شد.

این مطالعه در PROSPERO با کد ثبت CRD42021295352 ثبت شده است.
پیش از آغاز مطالعه، با نمایندگانی از یک خیریه بریتانیایی متشکل از افرادی با تجربه زندگی با ADHD یعنی بنیاد ADHD (ADHD Foundation) تماس گرفتیم تا از مرتبط بودن موضوع و مناسب بودن متغیرهای انتخاب‌شده اطمینان حاصل کنیم.

یافته‌ها

در این مطالعه، ۱۰۲ کارآزمایی تصادفی‌شده کنترل‌شده با پیگیری کوتاه‌مدت (میانگین ۷ هفته [بین چارکی ۵ تا ۹ هفته]) وارد شدند که شامل ۱۳٬۳۱۵ کودک و نوجوان (۵ تا کمتر از ۱۸ سال؛ میانگین سنی ۱۱ سال [انحراف معیار ۳]؛ از داده‌های موجود، ۹٬۶۳۵ نفر (۷۳٪) پسر و ۳٬۶۴۶ نفر (۲۷٪) دختر بودند؛ همچنین از نظر نژادی، ۲٪ آسیایی، ۱۵٪ سیاه‌پوست، و ۷۱٪ سفیدپوست گزارش شده‌اند) و ۹٬۳۸۷ بزرگسال (۱۸ سال به بالا، میانگین سنی ۳۵ سال [۱۱]؛ از داده‌های موجود، ۵٬۰۶۴ نفر (۵۷٪) مرد و ۳٬۸۰۹ نفر (۴۳٪) زن؛ از نظر نژادی، ۶٪ آسیایی، ۶٪ سیاه‌پوست، و ۷۹٪ سفیدپوست) بودند.

داروهای آمفتامین‌ها، آتوموکستین، لیسدکسامفتامین، متیل‌فنیدات و ویلوکساژین منجر به افزایش مقادیر همودینامیک در کودکان و نوجوانان، بزرگسالان، یا هر دو گروه شدند.

در کودکان و نوجوانان، میانگین افزایش فشار خون سیستولیک (SBP) نسبت به دارونما به شرح زیر بود:

۱٫۰۷ میلی‌متر جیوه (فاصله اطمینان ۹۵٪: ۰٫۳۶ تا ۱٫۷۹؛ با اطمینان متوسط طبق CINeMA) برای آتوموکستین
تا ۱٫۸۱ میلی‌متر جیوه (۱٫۰۵ تا ۲٫۵۷؛ اطمینان متوسط) برای متیل‌فنیدات

برای فشار خون دیاستولیک (DBP):

۱٫۹۳ میلی‌متر جیوه (۰٫۷۴ تا ۳٫۱۱؛ اطمینان بالا) با آمفتامین‌ها
تا ۲٫۴۲ میلی‌متر جیوه (۱٫۶۹ تا ۳٫۱۵؛ اطمینان پایین) با متیل‌فنیدات

و برای ضربان قلب:

از ۲٫۷۹ ضربه در دقیقه (۱٫۰۵ تا ۴٫۵۳؛ اطمینان متوسط) با ویلوکساژین
تا ۵٫۵۸ ضربه در دقیقه (۴٫۶۷ تا ۶٫۴۹؛ اطمینان بالا) با آتوموکستین

در بزرگسالان، میانگین افزایش فشار خون سیستولیک (SBP) نسبت به دارونما از ۱٫۶۶ میلی‌متر جیوه (فاصله اطمینان ۹۵٪: ۰٫۳۸ تا ۲٫۹۳؛ با اطمینان بسیار پایین) برای متیل‌فنیدات تا ۲٫۳ میلی‌متر جیوه (۰٫۶۶ تا ۳٫۹۴؛ بسیار پایین) برای آمفتامین‌ها متغیر بود.

برای فشار خون دیاستولیک (DBP)، میانگین افزایش از ۱٫۶۰ میلی‌متر جیوه (۰٫۲۹ تا ۲٫۹۱؛ بسیار پایین) برای متیل‌فنیدات تا ۳٫۰۷ میلی‌متر جیوه (۰٫۶۹ تا ۵٫۴۵؛ بسیار پایین) برای لیسدکسامفتامین بود.

برای ضربان قلب، میانگین افزایش از ۴٫۳۷ ضربه در دقیقه (۳٫۱۶ تا ۵٫۵۹؛ بسیار پایین) با متیل‌فنیدات تا ۵٫۸ ضربه در دقیقه (۲٫۳ تا ۹٫۳؛ بسیار پایین) با ویلوکساژین بود.

آمفتامین‌ها، لیسدکسامفتامین یا متیل‌فنیدات در هیچ‌کدام از گروه‌های کودکان و نوجوانان یا بزرگسالان با افزایش بیشتر در مقادیر همودینامیک نسبت به آتوموکستین یا ویلوکساژین همراه نبودند.

گوانفاسین با کاهش مقادیر همودینامیک در کودکان و نوجوانان (کاهش میانگین نسبت به دارونما: ۲٫۸۳- میلی‌متر جیوه [فاصله اطمینان ۹۵٪: ۳٫۸- تا ۱٫۸۵-؛ اطمینان CINeMA پایین] برای فشار خون سیستولیک (SBP)، ۲٫۰۸- میلی‌متر جیوه [۳- تا ۱٫۱۷-؛ پایین] برای فشار خون دیاستولیک (DBP)، و ۴٫۰۶- ضربه در دقیقه [۵٫۴۵- تا ۲٫۶۸-؛ متوسط] برای ضربان قلب) و بزرگسالان (کاهش میانگین نسبت به دارونما: ۱۰٫۱- میلی‌متر جیوه [۱۳٫۷۶- تا ۶٫۴۴-؛ بسیار پایین] برای SBP، ۷٫۷۳- میلی‌متر جیوه [۱۱٫۸۸- تا ۳٫۵۸-؛ بسیار پایین] برای DBP، و ۶٫۸۳- ضربه در دقیقه [۱۰٫۸۵- تا ۲٫۸۱-؛ بسیار پایین] برای ضربان قلب) همراه بود.

فقط چهار کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده (RCT) اطلاعاتی در مورد اثرات میان‌مدت ارائه داده‌اند و هیچ‌کدام اطلاعاتی در مورد اثرات بلندمدت نداشته‌اند.

تفسیر

پزشکان باید فشار خون و ضربان قلب بیماران مبتلا به ADHD که تحت درمان با هر نوع داروی دارویی هستند، و نه فقط داروهای محرک، را کنترل کنند. با توجه به مدت زمان کوتاه کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌شده موجود، تحقیقات جدیدی که درک عمیق‌تری از اثرات علی داروهای ADHD بر پارامترهای قلبی-عروقی در بلندمدت ارائه دهند، باید تأمین مالی شوند.