محیط زیست نقشی حیاتی در زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند، زیرا منابع ضروری مانند آب، هوا، غذا و زیستگاه‌های طبیعی را فراهم می‌آورد. حفظ تعادل اکوسیستم‌ها به سلامت و رفاه انسان وابسته است، چرا که آلودگی یا تخریب محیط زیست می‌تواند به بیماری‌ها، تغییرات آب‌وهوایی و کاهش منابع طبیعی منجر شود.
حمایت از محیط زیست نیازمند اقداماتی عملی و همگانی است که تفکیک زباله، حمایت از حیوانات و صرفه‌جویی در مصرف آب از جمله این اقدامات هستند. تفکیک زباله به بازیافت مواد قابل استفاده کمک می‌کند و از انباشته‌شدن زباله در طبیعت و آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کند. همچنین، حمایت از حیوانات و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی آنها تضمین‌کننده حفظ تنوع زیستی است که نقشی اساسی در تعادل اکوسیستم‌ها دارد. از سوی دیگر، صرفه‌جویی در مصرف آب، این منبع حیاتی را برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند و از هدررفت آن در شرایطی که با بحران کم‌آبی مواجه هستیم، جلوگیری می‌کند. با انجام این اقدامات ساده اما مؤثر، می‌توانیم در راستای حفظ محیط زیست و تضمین سلامت زمین برای آینده، گام‌های ارزشمندی برداریم.
در این بین این وظیفه ماست تا با بهره‌برداری پایدار از منابع، کاهش تولید زباله و آلودگی، و حفاظت از تنوع زیستی، از محیط زیست حمایت نماییم. آموزش، آگاهی‌بخشی و تلاش‌های جمعی در سطح فردی و اجتماعی می‌تواند تضمین‌کننده سلامت محیط زیست برای نسل‌های آینده باشد.
در ادامه همراه ما باشید تا با تعدادی از بانوان پیشرو و فعال زیست محیطی شهرستان مراغه بیشتر آشنا شویم.
خانم نقیبی از خدمت تا مهرورزی
بانو شمس السادات نقیبی بانوی بازنشسته فرهنگی مراغه که اکنون مدیریت مرکز پیش دبستانی و مهد کودک آفتاب را بر عهده دارد، پرونده درخشانی در زمینه کارهای خیر و عام المنفعه همزمان با حضور در کمپین های دوستدار طبیعت دارد. در ادامه با این بانوی کارآفرین بیشتر آشنا شویم. 
- خانم نقیبی به مدت ۹ سال در شورای حل اختلاف فعالیت داشته است. او همزمان به مدت ۷ سال در کمپ بانوان فعالیت مستمر داشته و در این دوران توانسته است کمک‌های مؤثری به بانوانی که با مشکلات مختلف دست‌به‌گریبان بودند ارائه کند. همچنین، وی نقل می‌کند که در این مدت به تعدادی از دانشجویان دختر نیز کمک کرده تا شرایط زندگی خود را سر و سامان دهند.
- از دیگر فعالیت‌های برجسته او می‌توان به عنوان صلح بان زندانیان اشاره کرد. در این حوزه، اقدامات او شامل کمک به افرادی بوده که به جرایم مالی متهم شده‌اند.
- خانم نقیبی فعالیت‌های زیست‌محیطی خود را از دوران خدمت در آموزش‌وپرورش آغاز کرد. علاقه و اشتیاق او به آموزش کودکان باعث شد که پس از بازنشستگی، کودکستان “آفتاب” را در محل زندگی خود تأسیس کند. این مؤسسه اکنون ۲۳ سال سابقه فعالیت دارد و علاوه بر آموزش‌های درسی، بر حفاظت از محیط زیست (مانند تفکیک زباله‌های بازیافتی و پلاستیک) تأکید ویژه‌ای دارد.
- یکی دیگر از زمینه‌های فعالیت این بانوی فعال، مدرسه‌سازی است. او با برقراری ارتباط با خیرین، آنان را به سرمایه‌گذاری در این مسیر متقاعد کرده و پس از دریافت حمایت‌های لازم از ارگانهای مرتبط، مناطق محروم و نیازمند مدرسه شناسایی شده و فرایند ساخت مدرسه در این مناطق با حمایت ارگانهای ذیربط تاسیس می‌گردد.
خانم نقیبی تأکید دارد که همکاری و حمایت ادارات دولتی مرتبط در فعالیت‌هایی مانند مدرسه‌سازی، آزادسازی زندانیان و تلاش‌های زیست‌محیطی شایسته قدردانی است.
او انگیزه اصلی خود را از این اقدامات خیرخواهانه، که هیچ منفعت مادی برایش نداشته، لذت معنوی می‌داند؛ لذتی که ریشه در تربیت خانوادگی و پیشینه فرهنگی او دارد.
بزرگ‌ترین توصیه من به جوانان این است که مطمان باشند نتایج کارهای خیرخواهانه و عام‌المنفعه به خود فرد بازمی‌گردد. حفاظت از محیط زیست، وظیفه‌ای انسانی و رسالتی برای تمامی افراد جامعه است.
او از کتاب‌هایی مانند نهج‌البلاغه و آثار استاد شهید مطهری به‌عنوان منابع ارزشمندی یاد می‌کند که درس‌های مهمی برای دستیابی به زندگی سعادتمند ارائه می‌دهند.
همچنین او از حمایت همسر و دخترش در این مسیر قدردانی کرده و بیان می‌کند که همراهی خانواده، چه از نظر مالی و چه از نظر معنوی، نقشی اساسی در موفقیت او داشته است.
خانم نقیبی در حال حاضر مدیریت مرکز پیش‌دبستانی “آفتاب” را بر عهده دارد. برای ایشان آرزوی سلامتی و موفقیت روزافزون داریم.
حرکت به سوی فردایی سبز: از کاهش آلایندگی تا کارآفرینی جوانان
یکی دیگر از بانوان فعال در زمینه حفاظت از محیط زیست خانم منیژه شتائی از بنیانگذاران سمن طلایه داران نور است. در ادامه با این بانو و اقدامات ایشان بیشتر آشنا می‌شویم.
سمن طلایه داران نور ایمان با هدف ارتقا باورهای اعتقادی مذهبی جوانان از سال ۱۳۹۶ فعالیتش را شروع نموده است و هدف اختصاصی این سمن نهادینه نمودن اخلاق اسلامی در قشر جوانان می‌باشد.
با توجه به شرایط حاکم در جامعه و کمرنگ بودن اعتقادات جوانان، این تجمع را در فضای آزاد با عنوان کوهنوردی و گردشگری با محتوای فرهنگی برگزار می‌نمودیم و بسیار نتایج خوبی به همراه داشت.
با شروع بیماری کرونا این تجمع‌ها کاهش یافت و به خاطر اینکه این مجمع فرهنگی راکد نباشد این فعالیت تبدیل شد به حمایت از محیط زیست با رویکرد تفکیک زباله از مبدا.
با شرایط کرونا،خانواده‌ها اغلب در منزل بودند و فرصت زیاد بود، هم فرهنگ سازی شوند و هم وقت برای تفکیک بگذارند.
هدف کارگروه
- حفظ محیط زیست از آلایندگی
- حفظ سلامت مردم
- کاهش آلایندگی در مواد غذایی، آب ،خاک، هوا
- کاهش بیماری‌هایی مثل سرطان، نارسایی کبد، بیماری های پوستی، ریزش مو و ….
- جلوگیری از انقراض جانوران، آسیب و خشکیدن درختان و گیاهان
- جلوگیری از عدم تولید شیرابه‌ی زباله که بالاترین آلایندگی را دارد
- با خشکاندن پوست میوه، خشکاله تولید کرده جهت تغذیه دام وطیور
- با پودر کردن خشکاله تولید کود طبیعی برای گیاهان و درختان
- بکار گماردن جوانان در سن احساس مسئولیت و ایجاد انگیزه و نشاط
- کارآفرینی در قشر جوان با شروع (استارت آپ)
- در سال ۱۴۰۱ طرح تفکیک زباله از مبدا یکی از کارگاه هایی بود که از طرف اداره ورزش جوانان پیشنهاد داده شده بود. سمن طلایه داران نورایمان، این طرح را انتخاب کرد و از طرف استان مورد تایید قرار گرفت و لذا ما فعالیت مان را در سطح شهر شروع کردیم.
- ابتدا ۱۵ خانواده سپس ۵۰ خانواده و در تا آخر شهریور ماه سال ۱۴۰۲، ۱۳۵ خانواده تحت آموزش و فرهنگ‌سازی قرار گرفتند.
- از هفته دوم مهر ماه تا روز آخر مهر کارگاه مدیریت پسماند و در کنار آن سبک زندگی سالم در مدارس آغاز و ۶۲۰ دانش آموز و ۲۱۰ اولیاء تحت آموزش قرار گرفتند.
- از مدارس پیش دبستانی آفتاب، مدرسه راهنمایی مهرجانان، دبستان دخترانه مریم، دبستان پسرانه شهید درخشی و مقطع ابتدایی و راهنمایی حاج ابراهیم برنجی انزاب
- اعضا فعال گروه : خانم شمس السادات نقیبی، ناهید دیبایی، ابراهیم طاهری، سید سعید ورجوی، رقیه کمری، منیژه شتائی
- روز بزگداشت محیط زیست در شهر داری مراغه از فعالان محیط زیست تقدیر نمودند.لذا فرصت را غنیمت شمردم و کارگاه تفکیک زباله را به صورت شماتیک و منسجم به جلسه بردم. بعد از مراسم تقدیر به مسئولین توضیح دادم و تقاضای همکاری نمودم شهردار محترم با دیدن این کارگاه دستور پایلوت کردن کوچه شهید درخشی را به یکی از کارشناسان خدمات شهری صادر نمودند. و لذا از خرداد ماه ۱۴۰۲ تا شهریور به فاصله سه ماه پیگیر بودند تا اقدامات زیر در محله صورت پذیرفت؛ مرمت و نقاشی و رنگ آمیزی دیوارهای کوچه و طراحی کردن شعارهای مذهبی و اخلاقی بر دیوارها و دیوار مسجد انجام گرفت.
طرح دیگر این گروه که هم اکنون بصورت فعال در سطح شهر در حال اجراست به شرح زیر می‌باشد:
طرح پسماند صفر تا کارآفرینی
طرحی از طرف یک سازمان مردم نهاد طلایه داران نور ایمان بود که از سال ۱۳۹۹ شروع و از سال ۱۴۰۱ بطور رسمی وارد برنامه عملیاتی شد. هدف از برگزاری این کارگاه آموزش مدیریت پسماند در منزل بود لذا با طرح شعار تفکیک زباله از مبدأ به خانواده ها یاد می دادیم که برای هر کاری که اتفاق می افتد باید پروتکلی داشته باشیم.
زباله های منازل به دو قسمت تقسیم شده است. تر و خشک.
زباله خشک از جمله : کاغذ_آهن_آلومینیم_پلاستیک_ شیشه_وسایل الکتریکی_باطری_ ونایلون های بی رنگ ونرم (نایلون میوه و نایلون فریزر) همه این زباله های خشک توسط افراد بازیافتی خریداری می‌شود و مسیر باز یافت خود را طی می‌کند و به طبیعت رها نمی‌شود.
قسمت دوم زباله منزل زباله های تر هستند که شامل : غذای مانده _ نان _ تفاله چای _ پوست تخم مرغ _ پوست میوه و هسته آنها.
- غذای مانده در درجه اول نباید ایجاد شود یعنی با محاسبه دقیق غذا پخته شود تا حیف و میل نشود. اگر بهر صورت اضافه ماند بصورت صحیح به کام مرغ و یا حیوانات برسد و یا اینکه بصورت صحیح خشک شده و سپس به کام موجودات و حیوانات رسانده شود.
- نان باقی مانده که شکر خدا الآن کیفیت پخت نان بهتر شده و ضایعات نان کم هست ولی در صورت ایجاد باید در جعبه مقوایی نگهداری شود تا سریع خشک شود. تا کپک آفلاتوکسین که مقاوم‌ترین کپک می‌باشد در نان ایجاد نشود و سپس به عنوان غذای مرغ و دام و طیور مصرف شود.
- تفاله چای که بهترین رطوبت ده خاک و انگل کش می‌باشد، بعنوان کود مصرف دارد.
- پوست تخم مرغ حاوی بالاترین درجه کلسیم می‌باشد، که هم به تنها به عنوان غذای پرندگان می‌شود استفاده کرد و هم بعد از آسیاب بعنوان کود به گلدان و مزارع داد.
- پوست میوه ها تماما قابل خشک کردن هستند، در تابستان جلو خورشید و در زمستان روی بخاری و شوفاژ که به دو صورت استفاده می‌شود هم غذای دام و طیور و هم پودر شده بعنوان کود ارگانیک در کشاورزی مصرف می‌شود. و هسته میوه ها هم قابل فروش و بهره برداری هستند.
با مدیریت زباله خشک و تر نهایتاً زباله ی ما پوست پیاز و سیر و برگ و گل خشک شده گیاهان و دستمال کاغذی خواهد بود. که از مواد آلی هست و پودر شده و جذب طبیعت می‌شود. پس طی این پروسه، به پسماند صفر می‌رسیم و ظرف زباله حذف می‌شود.
دو قسمت از این زباله های خشک، که بسیار خطرناک هستند، و عامل اصلی سرطان می‌باشند، ظروف یکبارمصرف و کاغذهای رنگی، خشک و شکننده می‌باشد.
تمام کاغذهای چیپس، پفک، شکلات، بیسکویت، کیک، بستنی، کاغذ متالایز چای کیسه ای و .. جزو این کاغذها می‌باشد.
در مورد ظروف یکبارمصرف نمی‌شود به کارخانه ها نفوذ کرد! لذا فرهنگ سازی معکوس انجام می‌دهیم و مصرف نمی‌کنیم. اگر تقاضا نباشد، عرضه هم نمی‌شود. یعنی با طی این پروسه ما زباله‌ای نخواهیم داشت و پسماند صفر را عملیاتی کردیم.
اقدامات این بانوی فعال شایان تقدیر است و امیدواریم همچنان شاهد حضور ایشان در تشکل‌های مربوط باشیم. برای ایشان نیز آرزوی توفیق روزافزون داریم.
نگهبان مهربانی برای بی‌خانمانان کوچک
در کنار کارهای انجام شده برای حفاظت از محیط زیست، احداث مراکز نگهداری از حیوانات بی‌سرپرست گامی مهم دیگر در این راستا هست. در ادامه با یکی دیگر از بانوان فعال در این عرصه بیشتر آشنا می‌شویم.
خانم مریم عدل‌طلب که از کودکی علاقه عمیقی به حیوانات و نگهداری از آنها داشت، در سال ۱۳۹۵ با معرفی دکتر میزبان، یکی از دامپزشکان دلسوز شهر مراغه، با مرکز نگهداری سگ‌های بدون صاحب که تحت نظارت شهرداری اداره می‌شود، آشنا شد و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد. این آشنایی نقطۀ شروعی برای اقدامات ارزشمند این بانوی مهربان بود.
در ابتدای راه، خانم عدل‌طلب به همراه چند نفر دیگر، مسئولیت تأمین غذای این حیوانات را بر عهده داشتند. اما از سال ۱۳۹۸ به تنهایی تمامی این وظایف سنگین را پذیرفت و به مدیریت و رسیدگی به ۱۵۰ تا ۲۰۰ حیوان به طور همزمان پرداخت. وی این سال‌ها را به‌عنوان دشوارترین دوران این خدمت، عنوان می‌کند.
پس از مدتی، انجمن حمایت از حیوانات “رها” در مراغه تأسیس شد. گرچه بنده عضو این انجمن نیستم، اما تلاش‌ها و حمایت‌های آنان، به‌ویژه در تأمین داروهای موردنیاز حیوانات، شایان تقدیر است.
ادامۀ این مسیر با همکاری شهرداری در زمینۀ جمع‌آوری حیوانات بدون صاحب از سطح شهر و اجرای طرح عقیم‌سازی آنها پیش رفت. در این راستا، اداره دامپزشکی نیز کمک‌های ارزشمندی ارائه داد و واکسن‌های ضروری همچون واکسن هاری و ضد انگل را به‌صورت کاملاً رایگان در اختیار این مرکز قرار داد. پس از انجام اقدامات درمانی و بهبود شرایط حیوانات، آنها در طبیعت رهاسازی می‌شوند.
مایۀ خرسندی بنده است که طی هفت سال گذشته توانسته‌ام در این مرکز اوقاتی را به خدمت و کمک به این موجودات بی‌سرپرست اختصاص دهم.
بدون شک، چنین حمایت‌هایی تنها با تلاش یک فرد امکان‌پذیر نیست و ادامۀ این مسیر نیازمند همکاری همه‌جانبۀ مسئولان و مشارکت دیگر اقشار جامعه است.
بانوی آب
خانم شهناز فرنام، دبیر زبان انگلیسی یکی دیگر از بانوان فعال در عرصه حفاظت از محیط زیست و کارهای خیرخواهانه دیگر است که پرونده درخشانی را درکارنامه اعمال خود دارد.
وی از سال ۱۳۸۰ به‌صورت جدی و گسترده وارد عرصه فعالیت‌های محیط زیستی شد. از جمله نخستین اقدامات ایشان می‌توان به جلوگیری از قطع درختان در معابر عمومی از طریق پیگیری‌های قانونی اشاره کرد.
خانم فرنام، با توجه به اقتضای شغلی خود، معتقد است که بهترین راه برای آموزش و آگاهی‌بخشی جامعه از طریق مدارس و آموزش دانش‌آموزان امکان‌پذیر است.
از جمله اقدامات شاخص این بانوی فعال تاکنون می‌توان به عضویت در گروههایی با عملکرد موارد زیر اشاره کرد:
- جلوگیری از قطع بی‌رویه و غیرقانونی درختان سطح شهر
- کاشت نهال در مناطق مختلف شهری و روستایی
- جمع‌آوری درب بطری و شرکت در چالش خرید ویلچر
- پاکسازی مسیر رودخانه‌هایی مانند مردق و دره گشایش
- پاکسازی اماکن تاریخی و توریستی نظیر معبد مهر
- دریافت عنوان “بانوی آب” در راستای مصرف بهینه آب
- شرکت در کمپین‌های پاکسازی ایام محرم
- فعالیت در زمینه تفکیک و بازیافت زباله‌های قابل استفاده
ایشان همچنین عضو فعال “انجمن خیریه همیاری” هستند و فعالیت‌های ایشان تنها به حوزه محیط زیست محدود نمی‌شود. گروه همیاری که با حمایت مردمی به افراد نیازمند کمک می‌کند، یکی دیگر از عرصه‌های فعالیت خیرخواهانه خانم فرنام است.
به گفته ایشان، انگیزه و رضایت درونی، تنها دلیل ادامه فعالیت‌های داوطلبانه است، چرا که این کارها هیچ نفع مادی برای فرد ندارد. وی بر این باور است که محیط پرورش و تعلیم هر فرد، تأثیر مستقیم و عمیقی بر نگرش و سبک زندگی او دارد.
به لطف حضور چنین افرادی، در سال‌های اخیر شاهد گسترش اقدامات مؤثر در جامعه بوده‌ایم. امید است که با گذر زمان، احترام به طبیعت و محیط زیست و حمایت از آن به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی همه افراد جامعه تبدیل شود و مسئولیت خطیری که بر عهده همه ماست را ارج نهیم.
بیشتر بخوانیم: از ادبیات تا سینما: گفتگو با فریبا قاسم‌زاده بهنامی
نظرات کاربران