رگهای واریسی در ساق پای حدود ۳۰ درصد از بزرگسالان بهصورت برجسته و پیچخورده ظاهر میشوند؛ نشانهای از اینکه گاهی خون بهجای بازگشت به قلب، در رگها جمع میشود. زمانی که جریان خون کند میشود و مدت طولانیتری در رگها باقی میماند، امکان تشکیل لخته خون وجود دارد؛ لختههایی که در موارد نادر ممکن است به ریه یا مغز برسند.
قرنها پیش، پزشکان چینی با دمکردن برگهای گیاه جینکو بیلوبا، بهدنبال تقویت حافظه بودند. امروزه پژوهشگران این احتمال را بررسی میکنند که آیا همین برگهای جینکو میتوانند از رگهای خسته پا پشتیبانی کرده و خطر لختههای کوچک اما خطرناک خون را کاهش دهند.
چرا جریان خون میتواند مختل شود
خون در حال حرکت از پاها باید با جاذبه زمین مقابله کند و در صورتی که دریچهها دچار نقص باشند، رگها ممکن است کشیده شده و دریچهها نشت کنند. فشار طولانیمدت موجب کشیدگی دیواره رگها، تشویق التهاب و کند شدن تجمع پلاکتها میشود که اولین مرحله در تشکیل لخته خون است.
بازگشت کند خون به رگها شرایطی را برای ایجاد ترومبوز ورید عمیق (DVT) فراهم میآورد، همچنین باعث بروز علائم دردناک و ضرباندار در بسیاری از بیمارانی میشود که پس از یک روز ایستادن احساس ناراحتی دارند. این همپوشانی موجب شده است که متخصصان عروق به ترکیبات گیاهی روی آورند که ممکن است دیواره رگها را تقویت کرده و تجمع پلاکتهای چسبناک را محدود کنند. پس از ثبت موارد سکته در بیمارستان شوآنوو پکن، متخصص نورولوژی، شیانچیان هوانگ از دانشگاه پزشکی پکن شروع به بررسی تأثیرات جینکو بر رفتار لختهها در مغز کرد؛ تحقیقی که اکنون به پژوهشهای مرتبط با رگهای پاها نیز کمک میکند.
برگهای جینکو و جریان خون
عصاره برگ جینکو باعث کاهش چسبندگی پلاکتهای خون شد، اما این تأثیر فقط زمانی دیده شد که پلاکتها با یک نوع خاص از مواد شیمیایی تحریک شده بودند؛ در مقابل، زمانی که تحریک از نوع دیگری بود، عصاره جینکو تأثیر چندانی نداشت. دکتر شیانچیان هوانگ و تیم تحقیقاتی او همچنین مشاهده کردند که پس از درمان با عصاره جینکو، زمان لختهشدن خون اندکی بیشتر شد.
این برگ حاوی ترکیبات طبیعیای است که به نظر میرسد با آنزیمهای مسئول تشکیل لخته خون تعامل دارند. در یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۲۵، پژوهشگران دریافتند که جینکو آسیب داخلی رگهای خونی را در موشهای مبتلا به اختلالات انعقادی کاهش داده و زمان لختهشدن خون آنها را کمی افزایش داده است.
یافتههایی از بخش سکته مغزی در پکن
مطالعه میدانی دکتر هوانگ، ۹۹ بیمار را بهمدت پنج روز تحت نظر گرفت. در میان بازماندگان سکته مغزی که ترکیبی از جینکو و آسپرین کودک دریافت کردند، چسبندگی پلاکتهای ناشی از اسید آراشیدونیک بیش از آنهایی کاهش یافت که تنها آسپرین مصرف کرده بودند، در حالی که میزان خونریزی شدید افزایش نیافت.
خونریزی خفیف از بینی یا لثه در چهار نفر از ۳۳ بیماری که این ترکیب را دریافت کردند مشاهده شد، که نشان میدهد تقویت اثرات ضدانعقادی نیازمند پایش دقیق است. هیچ موردی از خونریزی شدید مشاهده نشد، که این موضوع نشاندهنده ایمنی کوتاهمدت مصرف جینکو در دوزهای پایین است.
طراحی این مطالعه همچنین شامل بیمارانی با تنگی ورید ژوگولار داخلی بود؛ گروهی که نوع لختههای آنها شبیه به لختههای وریدهای پا است. در این بخش از مطالعه، جینکو بهتنهایی توانست چسبندگی پلاکتهای خون را ظرف ۲۴ ساعت کاهش دهد و این اثر تا روز پنجم پایدار باقی ماند.
آسپرین، جینکو و لختههای خون
گروهی از دانشمندان به رهبری کریستوفر گاردنر از دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد، تأثیرات احتمالی مصرف همزمان آسپرین و گیاه جینکو بیلوبا را بر عملکرد پلاکتهای خون بررسی کردند. در این مطالعه، این ترکیب بهمدت چهار هفته به سالمندان داده شد. نگرانی اصلی این بود که مصرف همزمان گیاهان دارویی ممکن است اثر داروهای رایج را تضعیف یا تشدید کند.
اگرچه در این آزمایش هیچ مورد خطرناک از خونریزی مشاهده نشد، آزمایشهای آزمایشگاهی نشان دادند که مهار پلاکتها با مصرف همزمان آسپرین و جینکو افزایش مییابد. این موضوع نشان میدهد که مصرف همزمان این دو ماده در دوز پایین ممکن است از بیماران پرخطر که توان تحمل داروهای قویتر را ندارند، محافظت کند.
با این حال، پزشکان باید رژیمهای دارویی را پیش از جراحی یا در صورت استفاده از داروهای رقیقکننده خون دیگر، تنظیم و بازبینی کنند. از آنجا که جینکو همان مسیرهای اسید آراشیدونیک را هدف قرار میدهد که آسپرین نیز بر آنها تأثیر میگذارد، این ترکیب از نظر داروشناسی منطقی به نظر میرسد. با اینحال، افرادی که داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مصرف میکنند باید در مورد زمانبندی و دوز مصرف، با پزشک مشورت کنند تا از تداخل در مکانیزمهای مشابه جلوگیری شود.
کمک به سبُکتر شدن پاها
رگهای عمقی تنها محل آسیب دیدن سلولهای اندوتلیال نیستند؛ این سلولها در دیگر بخشهای بدن نیز ممکن است تحت فشار از دیواره رگ جدا شوند. در یک کارآزمایی بالینی کلاسیک و دوسوکور، دانشمندان دریافتند که مصرف کپسولی ترکیبی از جینکو، تراکسروتین و هپتامینول، شمار سلولهای اندوتلیال در گردش را در بیماران مبتلا به واریس مزمن ۱۴.۵ درصد کاهش داد، در حالی که این عدد در گروه دارونما تنها ۸.۴ درصد بود.
سلولهای اندوتلیال از نخستین نشانگرهای آسیب به دیواره رگها هستند، بنابراین کاهش آنها میتواند نشانهای از ترمیم ساختاری واقعی باشد. شرکتکنندگان همچنین از کاهش ورم مچ پا و گرفتگیهای شبانه خبر دادند؛ اثراتی که در مطالعات بعدی در روسیه و ایتالیا، که تغییرات محیطی پای بیماران را اندازهگیری کرده بودند، تأیید شد.
در طب مدرن بیماریهای عروقی (فلبولوژی)، هنوز جورابهای فشاری و لیزر درمانی از روشهای اصلی درمان بهشمار میروند، اما بسیاری از بیماران بهدنبال راهکارهای ملایمتری برای شروع درمان هستند. فرمول استانداردشده جینکو، که هماکنون در برخی کشورهای اروپایی مجوز درمان اختلالات عروقی را دارد، ممکن است راهحلی میانی و مؤثر میان اصلاح سبک زندگی و روشهای تهاجمی باشد.
پیشگیری از لخته شدن خون با جینکو
دادههای راتی یانگ نشان داد که پس از تجویز ۶۰ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم عصاره، لختهها سبکتر، سطح نیتریکاکسید بالاتر و زمان انعقاد طولانیتر شده است. نیتریکاکسید باعث شل شدن دیوارههای رگها و مقابله با چسبندگی پلاکتها میشود، که این نتایج با دادههای انسانی از کلینیکهای سکته و رگها همراستا است.
نقشههای داروشناسی شبکهای نشان میدهند که ژنهای AKT1، ALB و TNF در مرکز وب هدف جینکگو قرار دارند. این ژنها التهاب را تنظیم میکنند، که نشان میدهد اثرات درخت جینکگو فراتر از پلاکتها و حتی به لایه درونی رگها نیز میرسد. از آنجا که استرس اکسیداتیو باعث ضعیف شدن دریچههای وریدی میشود، بخش آنتیاکسیدانی عصاره نیاز به توجه ویژه دارد. فلاونوئیدها رادیکالهای آزاد را از بین میبرند و ممکن است از گسترش تدریجی وریدهای عنکبوتی جلوگیری کنند، که به شکل رگهای ضخیم و طنابمانند در میآید.
مشاوره با پزشک شما
مکملهای جینکگو در قفسههای فروشگاهها فراوان هستند، اما عصارههایی که در آزمایشهای بالینی استفاده میشوند، از استاندارد بالایی برخوردارند. به دنبال محصولاتی با نشان EGb 761 یا محصولاتی باشید که حداقل ۲۴ درصد فلاونول گلیکوزیدها و ۶ درصد ترپن لاکتونها را مشخص کنند.
بیمارانی که از داروهای وارفارین، ضدانعقادهای خوراکی مستقیم یا داروهای مربوط به درمانهای دندانپزشکی استفاده میکنند، باید قبل از شروع مصرف هر نوع جینکگو، پزشکان خود را مطلع کنند. متخصصان بهداشت ممکن است دوزها را بهطور متناوب تنظیم کنند، آزمایشهای انعقاد خون را بررسی کنند یا توصیه کنند که مصرف گیاه متوقف شود تا خطر خونریزی کاهش یابد.
برای کسانی که از درد ساق پا رنج میبرند و سابقه خانوادگی لخته شدن خون دارند، بحث درباره جینکگو بهعنوان یک مکمل برای درمان فشاری یا تمرینات کمشدت ممکن است منطقی باشد. اگرچه شواهد هنوز مقدماتی هستند، اما اثر دوگانه این گیاه بر پلاکتها و دیوارههای رگها بهطور مستمر از آزمایشهای آزمایشگاهی به سمت استفاده بالینی پیش میرود.
آزمایشهای چندمرکزی آینده باید ایمنی بلندمدت را پیگیری کنند و تغییرات کیفیت زندگی مانند سنگینی، خارش و بیقراری شبانه را اندازهگیری کنند. اگر نتایج مثبت باقی بمانند، این درخت کهن ممکن است بهزودی نقشی مدرن در پزشکی عروقی ایفا کند.
منبع خبر : earth.com
نظرات کاربران