عباس عراقچی، دیپلمات ۶۲ ساله، که ۸ سال پس از مذاکرات هسته‌ای و سه سال پس از تحمل حملات شدید مخالفان، اکنون به عنوان گزینه پیشنهادی برای وزارت امور خارجه معرفی شده است تا جایگزین علی باقری، سرپرست فعلی این وزارتخانه شود.
قصه موفقیت عباس عراقچی
به گزارش پایگاه خبری هامپوئیل، عراقچی که مسیر دیپلماتیک خود را از پایین‌ترین مراحل آغاز کرده، به گفته خودش از راه درست و از در وارد عرصه شده است، نه از پنجره. او که سال‌ها در وزارت امور خارجه فعالیت کرده و به خوبی با چالش‌های این عرصه آشناست، حالا پس از ۳۹ سال از اولین ورودش به این وزارتخانه، قرار است در جایگاه رهبری آن قرار گیرد؛ البته اگر نمایندگان مجلس، به ویژه پایداری‌چی‌ها، به او فرصت بدهند!
از خیابان تهران و جبهه های جنگ تا یک آگهی که مسیر را تغییر داد
او در سال ۱۳۴۱ در تهران به دنیا آمد و در خانواده‌ای اصالتاً اصفهانی، مذهبی و متمول بزرگ شد. او در خیابان بهار تهران، از خیابان‌های طولانی پایتخت، از پیچ‌شمران تا بهار شیراز، کودکی و نوجوانی خود را گذراند. در زمان انقلاب، او ۱۶ ساله و دانش‌آموز بود. پس از گرفتن دیپلم، قصد داشت وارد دانشگاه شود، اما با تعطیلی همه دانشگاه‌های کشور از سال ۱۳۵۸، به درهای بسته برخورد. این تعطیلی برای ایجاد تغییرات انقلابی در فرهنگ دانشگاه‌ها بود.
مدتی منتظر بازگشایی دانشگاه‌ها ماند، اما نه تنها دانشگاه‌ها باز نشدند، بلکه جنگ نیز آغاز شد. پس از چند ماه از شروع جنگ، به پیشنهاد یکی از دوستانش که از نزدیکان حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان، بود، به سپاه پاسداران پیوست و به جبهه‌های جنگ رفت. در سال ۱۳۶۴، یک آگهی مسیر زندگی‌اش را به‌طور کلی تغییر داد: «یکی از همکاران نزدیکم در سپاه به من گفت که آگهی پذیرش دانشکده وزارت خارجه منتشر شده است. ما هم تصمیم گرفتیم امتحان بدهیم و ببینیم چه می‌شود. ثبت‌نام کردیم، امتحان دادیم، و من قبول شدم.»
از آن زمان به عنوان دانشجو به دانشکده وزارت امور خارجه راه یافت و برای نخستین بار قدم به یکی از ساختمان‌های این وزارتخانه گذاشت. با این حال، در کنار تحصیل، همچنان به فعالیت خود در سپاه پاسداران ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۶۸ دوره کارشناسی‌اش به پایان رسید و به عنوان کارشناس به وزارت امور خارجه پیوست.
از تحصیل در دانشگاه برتر انگلیس تا حضور در سفارتخانه های دولت خاتمی و احمدی نژاد
در آن زمان، او لباس سپاه را با پیراهن‌های یقه گرد تعویض کرد. خودش درباره ادامه تحصیلش این‌گونه توضیح داده است: «از سال ۱۳۶۸ در دانشگاه آزاد ادامه دادم و پذیرفته شدم. سهمیه‌های دانشگاه دولتی بسیار محدود بود. در آزمون رشته روابط بین‌الملل دانشگاه دولتی شرکت کردم، اما فقط ۱۱ یا ۱۲ نفر را می‌پذیرفتند و من نفر بیستم شدم، بنابراین قبول نشدم.
اما در دانشگاه آزاد پذیرفته شدم و هم‌زمان با کار، فوق لیسانس علوم سیاسی را از دانشگاه آزاد گرفتم. سپس وزارت خارجه به من بورسیه داد و به انگلستان رفتم. آنجا توانستم هم فوق لیسانس را مجدداً بخوانم و هم دکترا را ادامه دهم. فوق لیسانس ایران را پذیرفتند و بعد وارد دوره دکترا شدم که حدوداً دو سال طول کشید.» او دوره دکترای خود را در یکی از دانشگاه‌های برتر بریتانیا، یعنی دانشگاه کنت، واقع در جنوب شرق انگلستان، به پایان رساند.
در فاصله ورودش به وزارت خارجه تا اقامت دوساله در بریتانیا، به تدریج مدارج را طی کرد. کار خود را به عنوان کارشناس در اداره مجامع اسلامی منطقه‌ای و غیرمتعهدها آغاز کرد؛ اداره‌ای که اکنون دیگر وجود ندارد و وظایفش به اداره سیاسی بین‌المللی منتقل شده است. پس از مدتی، در همان اداره به سمت معاونت ارتقا یافت. سپس برای ادامه تحصیل به بریتانیا رفت و پس از بازگشت، رئیس گروه مطالعاتی دفتر مطالعات شد که هم‌تراز با رئیس اداره بود.
از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲، در دولت‌های خاتمی به هلسینکی رفت و به مدت ۴ سال سفیر ایران در فنلاند بود. پس از بازگشت به تهران، رئیس اداره اول غرب اروپا شد و یک سال بعد، ریاست همان دانشکده وزارت خارجه را بر عهده گرفت که برای نخستین بار در سال ۱۳۶۴ به آن وارد شده بود.
با تغییر دولت و وزیر خارجه، منوچهر متکی جایگزین کمال خرازی شد و عراقچی نیز در آن دوره به عنوان معاون بین‌الملل وزارت امور خارجه منصوب شد. او به مدت دو سال در این سمت فعالیت کرد و در سال ۱۳۸۶ به عنوان سفیر ایران در ژاپن انتخاب شد، جایی که به مدت ۴ سال خدمت کرد. پس از بازگشت در سال ۱۳۹۰، به سمت معاون آسیا وزارت خارجه منصوب شد.
در اواخر دولت محمود احمدی‌نژاد، زمانی که رامین مهمانپرست، سخنگوی وقت وزارت خارجه، به فکر ریاست جمهوری افتاد، عراقچی به طور موقت این مسئولیت را نیز بر عهده گرفت. او چند ماه در این سمت بود و نامش به عنوان یکی از سخنگویان وزارت خارجه ثبت شد.
روزهای سخت عراقچی، ظریف و تخت روانچی در مذاکرات هسته ای
با آغاز دولت حسن روحانی و ورود محمدجواد ظریف به وزارت امور خارجه، عراقچی به معاونت بین‌الملل این وزارتخانه منصوب شد. اما مهم‌ترین مأموریت او در این ۸ سال، حضور در مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۶ قدرت جهانی بود. این مذاکرات از شهریور ۹۲ در نیویورک و در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل آغاز شد. عباس عراقچی، به همراه محمدجواد ظریف به‌عنوان رئیس تیم و مجید تخت‌روانچی، معاون دیگر وزارت خارجه، نقش اصلی در این مذاکرات را بر عهده داشتند.
از همان روزهای ابتدایی مذاکرات، این سه نفر با شدیدترین حملات تندروها مواجه شدند. شاید انتظار می‌رفت که با توضیح سیاست‌های نظام به مخالفان، شدت این حملات کاهش یابد، اما نه تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه روز به روز بر شدت آن افزوده شد. مخالفان با روش‌های مختلف، فشارهای سنگینی بر مذاکره‌کنندگان ایرانی وارد می‌کردند. در حالی که تیم مذاکره‌کننده می‌توانست با قدرت‌های جهانی مقابله کند، در برابر حملات داخلی دست‌بسته و ساکت بودند، زیرا اگر پاسخ می‌دادند، ممکن بود منافع کشور در مذاکرات به خطر بیفتد.
بنابراین، آنها سکوت کردند و مخالفان از این وضعیت بهره‌برداری کردند. با استفاده از رسانه‌ها و فضای مجازی، فشارهای بی‌حد و مرزی بر تیم مذاکره‌کننده اعمال شد. هدف مخالفان، ایجاد ترس و افزایش هزینه دفاع از رفع تحریم‌ها بود. مواضع آنها به‌طور غیررسمی با مخالفان خارجی توافق هسته‌ای هم‌سو شد و هر دو گروه تلاش کردند تا این توافق به نتیجه نرسد.
پس از نهایی شدن برجام، عراقچی به پیگیری مسائل مرتبط با آن در وزارت خارجه مشغول شد. در بهمن‌ماه ۱۳۹۶ از معاونت بین‌الملل به معاونت سیاسی وزارت خارجه منتقل شد. با خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از برجام در سال ۹۷، فرصتی دوباره برای مخالفان داخلی برجام فراهم شد تا حملات خود را علیه تیم مذاکره‌کننده تشدید کنند. اگرچه برخی اصولگرایان برای عراقچی تفاوت‌هایی با ظریف و روانچی قائل بودند، اما در نهایت تمامی تیم مذاکره‌کننده تحت فشار قرار گرفت و انتقادات شدید به سمت آنها نشانه رفت، به‌جای آنکه طرف‌های خارجی مورد انتقاد قرار گیرند.
عراقچی از دولت روحانی به شورای راهبردی رفت
در دوره‌ای که جو بایدن در کاخ سفید قدرت را در دست گرفت و قصد بازگشت به برجام داشت، عراقچی به عنوان معاون وزیر خارجه مشغول به کار بود. اما با سنگ‌اندازی‌های مخالفان داخلی، تلاش‌ها برای بازگشت به برجام به نتیجه نرسید. پس از پایان دولت روحانی، عراقچی به عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی منصوب شد؛ شورایی که اعضای آن با حکم رهبری انتخاب می‌شوند.
اکنون عراقچی ۶۲ ساله، پس از ۸ سال مذاکره تحت فشار و سه سال تحمل حملات شدید مخالفان، به عنوان وزیر پیشنهادی برای وزارت امور خارجه معرفی شده است تا جایگزین علی باقری، سرپرست فعلی این وزارتخانه، شود. علی باقری که در سال ۹۲ در گفت‌وگویی با هفته‌نامه پنجره، از او به عنوان «دوست بسیار خوب» خود یاد کرده بود.
عراقچی شبیه ظریف نیست چون….
به طور کلی، می‌توان عباس عراقچی را فردی با تفاوت‌های قابل‌توجه نسبت به محمدجواد ظریف دانست؛ چه از نظر شخصیتی، چه از نظر پیشینه و چه در سیاست‌هایی که دنبال می‌کند. او شخصیتی میانه‌رو است که می‌تواند میان جناح‌های سیاسی مختلف توافق ایجاد کند. هرچند مخالفان دیرینه‌اش از هم‌اکنون مخالفت‌های خود را آغاز کرده‌اند.
حضور عباس عراقچی در رأس وزارت امور خارجه می‌تواند تنش‌های بین‌المللی علیه ایران را تا حد زیادی کاهش دهد و با توجه به توانایی‌هایش، فشارهای ناشی از تحریم‌ها را نیز کم کند. البته این در صورتی است که تندروها مانند همیشه در مسیر او سنگ‌اندازی نکنند. اما این بار، عراقچی در برابرشان قرار دارد؛ فردی که حمایت مشاوران رهبری را پشت سر خود دارد و دبیر شورایی است که اعضای آن با حکم رهبری منصوب شده‌اند.
نظرات کاربران