موزه سنگوارههای مراغه: گشتی در میان اجداد جانوران آفریقا
در شهر تاریخی مراغه، در کنار پروژهی در حال احداث مرکز تحقیقات دیرینهشناسی کشور، تنها موزهی سنگوارهها یا فسیلهای پستانداران مهرهدار ایران با حدود ۶۰۰ اثر ارزشمند خودنمایی میکند. این موزه که از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر پذیرای علاقهمندان به تاریخ طبیعی است، دریچهای به سوی دنیای شگفتانگیز جانوران منقرض شدهی منطقهی مراغه میگشاید.
در این موزه، نمونههای بینظیری از سنگوارههای فیلها، اسبها، کرگدنها، انواع گاوسانان، غزالها، قوچها و حتی ببردندان شمشیری به نمایش گذاشته شده است. این فسیلها که قدمتی بین ۷ تا ۹ میلیون سال دارند، گواهی بر تنوع و غنای حیات وحش در دورهی پیشاتاریخ این منطقه هستند.
اهمیت موزهی مراغه نه تنها در تعداد و تنوع سنگوارههای موجود، بلکه در موقعیت استراتژیک این منطقه نهفته است. منطقهی فسیلی مراغه در آن دوران در مسیر مهاجرتی پستانداران بین اروپا، آفریقا و آسیای شرقی قرار داشت و به همین دلیل، سنگوارههای این منطقه اجداد جانوران آفریقا را به شمار میآورند.
دیرینهشناسان این منطقه را یکی از پنج منطقهی پراهمیت دارای سنگوارههای جانوران مهرهدار در سطح جهانی میدانند و از آن به عنوان «بهشت دیرینهشناسان جهان» یاد میکنند. بازدید از این موزه نه تنها تجربهای جذاب و آموزنده برای علاقهمندان به تاریخ طبیعی خواهد بود، بلکه فرصتی برای درک عمیقتر جایگاه انسان در دنیای پهناور حیات و تحولات شگفتانگیز آن در طول میلیونها سال خواهد بود.
این منطقه به لحاظ ذخیرهگاههای دیرینهشناسی و مطالعه جغرافیای دیرینه صفحه اوراسیا از اهمیت ویژهای برخوردار است. به همین دلیل، بازدید از تنها موزه سنگوارههای مهرهدار ایران که میزبان نمونههای منحصر به فرد این منطقه است، جذابیت خاصی را برای علاقهمندان به تاریخ طبیعی و زمینشناسی رقم میزند.
بر اساس اعلام سازمان محیط زیست، تاکنون بقایای گروههای مختلفی از پستانداران شامل ۳۷ جنس و گونه متعلق به ۱۵ خانواده در منطقه فسیلی مراغه کشف شده است. بخش قابل توجهی از این فسیلها در موزه به نمایش گذاشته شده و فرصتی بینظیر برای مطالعه و درک تنوع و غنای جانوری این منطقه در دورانهای گذشته را فراهم میکند.
موزه سنگوارههای مهرهدار ایران: شاهد استقبال روزافزون
رئیس اداره محیط زیست مراغه خبر داد: سال گذشته، حدود ۱۲ هزار نفر از تنها موزه سنگوارههای مهرهدار کشور در این شهرستان بازدید کردند. این رقم نشاندهندهی رشد تدریجی تعداد بازدیدکنندگان این موزه است، به طوری که در سال ۱۴۰۱ حدود هفت هزار نفر از آن دیدن کرده بودند.
غلامرضا زارع همچنین به وجود موزه صحرایی در شمال روستای مردق این شهرستان اشاره کرد و گفت: این موزه نیز به عنوان تنها موزه صحرایی ایران پذیرای بازدیدکنندگان بوده و جغرافیای دیرینه منطقه را بدون جابهجایی فسیلها به نمایش گذاشته است.
وی در ادامه افزود: وجود سنگواره بزرگترین فیلها، ایرانوتریوم به عنوان معروفترین سنگواره کرگدنها، سنگواره ۱۵ گونه از گوشتخواران و پنج گونه از زرافههای منطقه فسیلی مراغه جذابیت مضاعفی به موزه سنگوارههای مهرهدار ایران بخشیده است.
دیرینهشناسی ایران گامی دیگر به جلو برداشت: سنگوارههای منحصر به فرد مراغه در موزه جدید به نمایش گذاشته میشوند
مراغه، ایران – با افتتاح موزه جدید دیرینهشناسی در مجاورت مرکز تحقیقات دیرینهشناسی کشور، گامی مهم در جهت حفظ و نمایش میراث غنی دیرینهشناسی ایران برداشته شد. این موزه میزبان مجموعه بینظیری از سنگوارهها، از جمله بقایای کرگدن موسوم به “ایرانوتریوم” و خانواده اسبهایی است که قدمت آنها به هفت تا دوازده میلیون سال قبل میرسد.
قبل از افتتاح این موزه، سنگواره “ایرانوتریوم” مراغه تنها در موزه تاریخ طبیعی پاریس به نمایش گذاشته میشد. اما با تلاشهای دیرینهشناسان ایرانی، این گنجینه ملی به خاک وطن بازگشته و در معرض دید عموم قرار گرفته است.
علاوه بر “ایرانوتریوم”، موزه جدید میزبان سنگوارههای جذاب خانواده اسبها نیز هست. این موجودات که تاکنون ۹ گونه از فسیلهای آنها از سایت مراغه استخراج شده، سه انگشتی بودند و نقشی کلیدی در تکامل اسبهای امروزی ایفا کردهاند.
افتتاح این موزه فرصتی ارزشمند برای مردم ایران فراهم میکند تا با تاریخ غنی دیرینهشناسی کشور خود آشنا شوند و از نزدیک شاهد شگفتیهای این موجودات شگفتانگیز باشند. همچنین این موزه میتواند به عنوان یک مرکز تحقیقاتی مهم برای دیرینهشناسان در سراسر جهان عمل کند و به درک بهتر ما از گذشته زمین کمک کند.
ایجاد فرصتهای شغلی با توسعه موزه سنگوارههای مهرهدار ایران
یک عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و متخصص برجسته جهانی در زمینه شناسایی فسیل با هوش مصنوعی، معتقد است که توسعه موزه سنگوارههای مهرهدار ایران به عنوان بزرگترین موزه تاریخ طبیعی و مرکز مطالعات دیرینهشناسی مهرهداران خاورمیانه، میتواند دهها فرصت شغلی جدید در این منطقه ایجاد کند.
دکتر اکبر سهرابی بر این باور است که این موزه و مرکز مطالعات وابسته به آن باید برنامه مدونی برای فعالیت در طول سال داشته باشند، مشابه دیگر موزههای تاریخ طبیعی جهان مانند موزه “رویال انتاریو” در کانادا که از طریق اجرای برنامههای آموزشی و سرگرمی، درآمدزایی میکنند.
وی با اشاره به وسعت قابل توجه موزههای تاریخ طبیعی دنیا و فعالیت دهها محقق و کارمند در این مجموعهها، توضیح میدهد که موزه “رویال انتاریو” بیش از ۱۲۰ کارمند دارد که شامل شغلهایی مانند موزهدار، دستیار موزهدار، مسئول نمونه و داده، مدیر رسانه، هماهنگکننده با دانشآموزان، مدارس و دانشگاهها، زیستشناس، تاکسیدرمیست، دیرینهشناس و غیره است.
**علاوه بر این، چندین استاد دکتری، محقق و دانشجوی کارشناسی ارشد و پسادکتری نیز در این موزه فعالیت میکنند که وظیفه تحقیق و یافتن نمونه و بازسازی آنهای و تاکسیدرمی نیز دارد که حیات وحش منطقه و کشور را به نمایش میگذارد. همچنین، بخش فروشگاه این موزه که نمونههای کانی و سنگی و کالاهای دیگر را به فروش میرساند، یکی از مهمترین بخشهای درآمدزایی آن به شمار میرود.
دکتر سهرابی میگوید: “هر عدد تیشرت با عکس دایناسور با قیمت بیش از ۴۰ دلار در این فروشگاهها به فروش میرسد و سایر فروشگاههای آن نیز توسط بخش خصوصی با درآمدزایی مناسب اداره میشوند.”
با توسعه موزه سنگوارههای مهرهدار ایران و اجرای برنامههای مشابه موزههای پیشرو در دنیا، میتوان شاهد ایجاد فرصتهای شغلی متعدد در زمینههای مختلف از جمله موزهداری، تحقیقات علمی، آموزش و گردشگری علمی بود.
مطالعات در منطقه فسیلی مراغه نه تنها گامی مهم در جهت پیشرفت علم دیرینهشناسی است، بلکه پتانسیلی عظیم برای توسعه گردشگری طبیعی ایران بر اساس تجارب بینالمللی نیز به شمار میرود. حفاریها و استخراج فسیلها توسط سازمان حفاظت محیط زیست طی دو دهه گذشته، این ظرفیت را بیش از پیش تقویت کرده است.
منطقه فسیلی مراغه، که به گفته کارشناسان، جزو پنج منطقه مهم دارای فسیل مهرهداران در جهان محسوب میشود و به عنوان “بهشت دیرینهشناسان جهان” شناخته میشود، نقطه اتصال این شهر باستانی به شهر کوچک “پیکرمی” و جزیره سرسبز و زیبای “ساموس” در یونان و همچنین مجاورت ترکیه است.
بر همین اساس، برخی پیشنهاد میکنند که مراغه با “پیکرمی” و “ساموس” خواهرخوانده شود. این امر میتواند اهداف متعددی از جمله تبادل علمی، جذب گردشگر خارجی و ارتقای جایگاه مراغه در سطح بینالمللی را دنبال کند و در توسعه روزافزون منطقه فسیلی مراغه موثر باشد.
“دیمیتریس کوستوپولوس” دیرینهشناس یونانی نیز در گفتگو با خبرنگار ایرنا بر اهمیت این منطقه تأکید کرده و به مواردی مانند “استخراج دادههای جدید از این منطقه”، “محتوای بسیار غنی فسیلها و کیفیت بالای آنها” و “راهاندازی موزههای فسیل، نمایشگاههای محلی و موزههای صحرایی با راهنمایان زمینشناسی” اشاره کرده است.
نظرات کاربران