هر سال، هم‌زمان با افزایش دما، مصرف آب نیز روندی صعودی پیدا می‌کند. روز گذشته، سازمان هواشناسی از افزایش دمای هوا در برخی استان‌ها خبر داد؛ رویدادی که زنگ هشدار مصرف آب را در پنجمین سال متوالی خشکسالی به صدا درمی‌آورد.
بر اساس آخرین داده‌های دفتر مطالعات پایه منابع آب، از ابتدای سال آبی تا ۱۷ خرداد ۱۴۰۴، از میان ۶۴ سد کشور، حجم آب ۵۵ سد نسبت به سال قبل کاهش یافته و تنها ۸ سد توانسته‌اند حجم آب خود را افزایش دهند.
در این میان، «سد شمیل و نیان» در استان هرمزگان با ۹۸ درصد، «سد استقلال» با ۷۶ درصد و «سد رودبال داراب» در استان فارس با ۷۳ درصد کاهش حجم، بیشترین افت را تجربه کرده‌اند. از سوی دیگر، «سد خداآفرین» در استان آذربایجان شرقی با ۴۵ درصد و «سد شهید رجایی» مازندران با ۳۱ درصد افزایش حجم، وضعیت بهتری نسبت به سایر نقاط کشور دارند.
کاهش حجم سدهای ارومیه و لزوم مدیریت مصرف آب در پنجمین سال خشکسالی
بر اساس آخرین آمار، حجم آب موجود در ۱۳ سد حوضه آبریز دریاچه ارومیه به حدود ۷۷۰ میلیون متر مکعب رسیده که معادل ۴۷ درصد ظرفیت آنهاست. این رقم نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
کاهش حجم آب سدها در حالی اتفاق می‌افتد که از نیمه بهار امید به افزایش بارش‌ها وجود داشت، اما حالا، در پنجمین سال پیاپی خشکسالی، شاهد روند رو به رشد دما از ابتدای تیرماه هستیم و باید منتظر تابستانی گرم و خشک باشیم.
کشور ما به‌دلیل قرار گرفتن در اقلیم نیمه‌خشک، همواره با چالش‌های جدی در حوزه آب روبه‌رو بوده است. بخش عمده‌ای از مناطق کشور از منابع آب پایدار محروم هستند و افزایش دما و کاهش بارندگی، وضعیت را هر سال بحرانی‌تر می‌کند.
در چنین شرایطی، مدیریت مصرف آب اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. این رویکرد از دو مسیر محقق می‌شود:
- فرهنگ‌سازی مصرف آب، از طریق افزایش آگاهی عمومی درباره ارزش آب، آموزش شیوه‌های مصرف بهینه و ترویج ابزارهای کاهنده مصرف.
- توسعه زیرساخت‌ها، از جمله آموزش روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی، گسترش استفاده از پساب، بهینه‌سازی شبکه‌های توزیع آب و ارتقاء بهره‌وری منابع موجود.
تمرکز بر این دو محور می‌تواند به کاهش هدررفت آب، بهینه‌سازی مصرف و تضمین پایداری منابع آب کشور کمک کند.
لزوم هم‌زمانی فرهنگ‌سازی مصرف آب و نوسازی زیرساخت‌ها
برای کاهش هدررفت آب، تنها تکیه بر فرهنگ‌سازی مصرف کافی نیست. علاوه بر آموزش عمومی، اقدامات اجرایی نظیر نوسازی خطوط لوله، احداث سدها، راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌ها، ایجاد شبکه‌های مدرن آبرسانی و همچنین جداسازی آب شرب از آب مورد استفاده برای شست‌وشو، نقشی اساسی در بهینه‌سازی مصرف و مدیریت منابع آب ایفا می‌کند.
بر اساس این گزارش، با توجه به تشدید تغییرات اقلیمی، افزایش دما و تداوم خشکسالی، مدیریت مصرف آب باید هم‌زمان از دو مسیر دنبال شود: ترویج فرهنگ صحیح مصرف در تمامی اقشار جامعه، و سرمایه‌گذاری در به‌روز کردن زیرساخت‌های آب کشور. تنها از طریق این رویکرد جامع می‌توان از چالش‌های پنجمین سال خشکسالی عبور کرده و پایداری منابع آب را تضمین کرد.
نظرات کاربران